LocationsGulnur Kaypnazarova suhbatlashdi
Oila tashvishlaridan biznes yuksakliklarigacha, yetakchi ayolning ko‘p qirrali yo‘li
21-April, 2025
Gulnar Chimboy tumanida mahalliy ishlab chiqaruvchilar bilan OVOP (One Village One Product) bo‘yicha trening o‘tkazmoqda
Foto: O‘zbekistondagi BMT Taraqqiyot Dasturi
Bolaligimning har bir kuni ekologik inqiroz o‘chog‘ida yashayotganimizni unsiz eslatib turardi. Orol dengizining qurigan tubidan ko‘tarilgan zaharli tuz changi ko‘rinmas dushman kabi xonadonlarimizga kirib, dalalarimizga o‘rnashib, kelajak haqidagi orzularimizni xiralashtirdi.
Men, Gulnar Akilbekova, O‘zbekistonning Qoraqalpog‘iston Respublikasi Chimboy tumanidagi Kenes qishlog‘ida tug‘ilganman. Bolaligim oddiy qishloq quvonchlari bilan o‘tdi - oilaviy bog‘imizni parvarish qildim va kechqurunlari yaylovdan chorva mollari bilan uyga qaytdim. Kichkina qizaloq sifatida oilam farovonligiga hissa qo‘sha olishimni bilib, qalbim faxrga to‘lganini eslayman.
16 yoshimda, qishloq aholisining qiz bola ro‘zg‘orni boshqarishni bilishi kifoya, degan fikriga qaramay, moliyaviy ta’limni tanladim. Mening ilg‘or otam teng imkoniyatlarga ishonardi va ta’lim muammolarni har tomonlama ko‘rib chiqishni ta’minlaydi deb o‘ylardi. Gender to‘siqlarni yengib o‘tish va muvaffaqiyatga erishishda uning qo‘llab-quvvatlashi menga omad keltirdi. Mintaqamizdagi boshqa ko‘plab qizlar ham o‘z rolini uy va oila bilan cheklaydigan urf-odatlarga qarshi kurashishga majbur bo‘lishdi.
Qishlog‘imizdan chiqqan bir yigit bilan tanishganimdan so‘ng, oila qurdik, hozir uch farzandni voyaga yetkazyapmiz. Birinchi farzandimning tug‘ilishi menga ayollarning eriga to‘liq qaram bo‘lganida moliyaviy va psixologik jihatdan qanchalik zaif ekanligini ko‘rsatdi. Onalikni ish bilan qo‘shib olib borish qiyin edi. Kenjam bir yoshga to‘lgach, buxgalter bo‘lib ishga qaytdim. Onam ertalab bolalarga yordam berar, kechqurunlari va dam olish kunlari yo‘qotilgan onalik vaqtining o‘rnini to‘ldirardim. Shu yillar davomida har bir daqiqani qadrlashni va vaqtimni samarali rejalashtirishni o‘rgandim.
Gulnor Akilbekova fermerlar bilan
Foto: O‘zbekistondagi BMT Taraqqiyot Dasturi
Buxgalter bo‘lib ishlab, tadbirkorlikda o‘z yo‘limni topib, ishsiz aholini ish bilan ta’minlab, ularning hayotini o‘zgartirishimni xayolimga ham keltirmagandim. 2017-yilga kelib jiddiy qadam tashladim - 36 gektar yerda o‘z fermer xo‘jaligimni tashkil etdim. Qaror qabul qilish oson bo‘lmadi: banklar tadbirkor ayollarga kredit berishni istashmadi, mahalliy amaldorlar esa mening qobiliyatimga shubha qilishdi. Har qadamda o‘z layoqatimni isbotlashim kerak edi.
Tuproq muammolarini chuqur anglagan holda 20 gektar maydonda qizilmiya yetishtirishni boshladim. Qizilmiya ildizi kambag‘allashgan tuproq uchun tabiiy vitamin sifatida ishlaydi. 10 gektar yerga kunjut ekdim, uning bo‘yi bir metrga yetdi - bu kutilganidan ham ziyod. Ayniqsa, birinchi yil qiyin kechdi: sug‘orish uchun suv yetarli bo‘lmadi, nasoslar elektr ta’minotida uzilishlar bo‘ldi, ishchilarni yollashda muammolar yuzaga keldi. Ba’zan ekish muddatini o‘tkazib yubormaslik uchun traktorni o‘zim haydardim. Hosil mening qat’iyatimchalik bo‘ldi - 5,5 tonna mahsulot. Qolgan 6 gektar yerni turmush o‘rtog‘im bilan 4 nafar mahalliy fermerga bo‘lib berib, har biri o‘z oilasini ta’minlab, ortganini bozorda sotadigan tizim yaratdik.
Gulnar Akilbekova yapon mutaxassisi bilan birga OVOP treningi chog‘ida
Foto: O‘zbekistondagi BMT Taraqqiyot Dasturi
Faoliyatimni kengaytirish maqsadida tuman markazidan bo‘sh turgan bino sotib olib, kredit olib, 271 million so‘m mablag‘ sarflab, o‘z biznesimni yo‘lga qo‘ydim. Qayta qurish bir necha yil davom etdi - men hamma narsadan tejadim, ko‘pincha ham dizayner, ham usta bo‘lib ishladim, ba’zida erim bilan birga g‘isht tashidim. Ushbu sa’y-harakatlar tufayli men aholining zaif qatlamlari - ishsiz aholi, ayniqsa ayollar va yoshlarni jalb qilishga va 16 nafar xodimni ish bilan ta’minlashga muvaffaq bo‘ldim. Ushbu binoda opam va men buxgalteriya xizmatlari ofisini ochdik, u ham chekka tuman aholisiga kompyuter xizmatlarini ko‘rsatadi.
Tadbirkorlik tajribasining yetishmasligi biznes samaradorligini pasaytirdi. Biz mavsumiylik bilan kurashardik, xarajatlarni optimallashtirishni bilmasdik va marketingni yaxshi tushunmasdik. Pandemiya davrida daromadimiz deyarli ikki baravar kamaydi. Biroq, iqtisodiy tanazzulda o‘sish uchun imkoniyatni ko‘rdim va Yaponiya hukumati tomonidan moliyalashtiriladigan BMT Taraqqiyot Dasturi loyihasining o‘quv dasturlariga qo‘shildim. Men qishloqda tadbirkorlikni rivojlantirish bo‘yicha ilg‘or yapon usullarini o‘rgangan dastlabki 60 nafar ishtirokchidan biri bo‘ldim.
Kayzen metodologiyasi ishlab chiqarishdan tortib mijozlar bilan munosabatlargacha bo‘lgan barcha biznes jarayonlarini doimiy ravishda takomillashtirishga ko‘zimni ochdi. Yaponiyalik va o‘zbekistonlik mutaxassislar rahbarligida nafaqat "Kayzen" tamoyillarini, balki "Bir qishloq - bir mahsulot" (OVOP - One Village One Product) strategiyasini ham o‘rgandim. OVOP seminarlarida meni oddiy, ammo ajoyib g‘oya hayratga soldi: har bir jamoa mahalliy xomashyoga tayanib, o‘ziga xos yo‘nalishni topishi mumkin. O‘shanda dalalarimdagi kunjutdan kunjutli pechenye tayyorlash g‘oyasi tug‘ilgan.
2021-yilda BMT Taraqqiyot Dasturi loyihasi doirasida kunjutli pechenye retseptini ishlab chiqishni boshladim. Yaponiyaning O‘zbekiston Respublikasidagi Favqulodda va muxtor elchisi Chimboy shahriga tashrif buyurganida birinchi OVOP mahsulotimni namoyish etdim. Retseptni ishlab chiqish uchun uch oy davomida nisbatlar, shakl va qadoqlash bo‘yicha tajribalar o‘tkazildi. Muvaffaqiyatsizliklarga qaramay (pechenye mo‘rtligi, tez eskirishi), biz ishlashni davom ettirdik.
Gulnar ish jarayonida o‘z xodimlari bilan birga
Foto: O‘zbekistondagi BMT Taraqqiyot Dasturi
Ko‘p o‘tmay BMT Taraqqiyot Dasturining grantiga hujjat topshirdim va uni yutib oldim. Men Yaponiya hukumatining mablag‘lari hisobidan BMTTDdan uskunalar oldim, bu menga ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish va pishiriqlar assortimentini o‘n turgacha kengaytirish imkonini berdi. Endilikda novvoyxona 63 million so‘m daromad bilan oyiga 4500 kg mahsulot ishlab chiqarmoqda. Ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtoj mahalliy uy bekalarini ish bilan ta’minlashimiz zarur. Bayram kunlari 15 nafar ayolni qo‘shimcha ish bilan ta’minlaymiz, doimiy shtatimiz esa 16 nafarni tashkil etadi. Novvoyxona nafaqat ishchilar uchun daromad manbai, balki muloqot va qo‘llab-quvvatlash makoniga ham aylandi. Biz norasmiy o‘zaro yordam klubini yaratdik, u yerda ayollar farzand tarbiyasi, moliya yoki shunchaki hissiy qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha maslahatlar olishadi. Alohida faxr - bizning kunjutli pechenyelarimiz Orolbo‘yining to‘rtta innovatsion mahsuloti qatoriga kirdi va 2025-yil mart oyida Yaponiyada bo‘lib o‘tgan FOODEX xalqaro ko‘rgazmasida taqdim etildi.
Bu yil BMT Taraqqiyot Dasturining Chimboy tumanidagi loyihasiga mentor bo‘lib, OVOP va "Kayzen" metodologiyalarini joriy etish bo‘yicha tajriba almashdim. Tumanda mahalliy mahsulot ishlab chiqarayotgan 16 nafar xotin-qizga trening o‘tkazdim. "Bir qishloq - bir mahsulot" dasturida boshqa murabbiylar bilan birgalikda Qoraqalpog‘istonning to‘rtta tumanida 300 kishini o‘qitishni rejalashtirganmiz.
Bugungi kunda mahalliy aholini ish bilan ta’minlaydigan novvoyxonani boshqaraman. Bizning tashabbuslarimiz to‘liq qo‘llab-quvvatlanmoqda - brendni rivojlantirishdan tortib, Yaponiya hukumati tomonidan moliyalashtiriladigan "OVOP Aral" platformasi orqali sertifikatlash va ilgari surishgacha. Kelgusi uch yilda eksport bo‘yicha xalqaro sertifikat olish, tadbirkor ayollar uchun o‘quv markazi ochish, parhez pechenyelar ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish, mahalliy ishlab chiqaruvchilar kooperatsiyasini tashkil etish, Orolbo‘yida mahalliy mahsulotlarni tatib ko‘rish bilan ekoturizmni rivojlantirishni rejalashtirganman.
Men har bir mahalliy aholining, ayniqsa, ayollarning salohiyatiga ishonaman va OVOP tashabbusi ular uchun juda mos bo‘lib, mahalliy resurslarni iqtisodiy imkoniyatlarga aylantirishga yordam beradi. Mahallamizdagi ayollar hayotidagi o‘zgarishlarni kuzatib, ularni o‘z misolimda qo‘llab-quvvatlamoqchiman va ularga ustozlik orqali yo‘l ko‘rsatmoqchiman, tumanning har bir fuqarosiga o‘z yo‘lini topishga yordam bermoqchiman.
