Yaponiya texnologiyalari va hamkorligi Orolbo‘yi mintaqasini o‘zgartirib, kelajakdagi hamkorlik uchun namuna yaratmoqda

10-October, 2025
UNDP Uzbekistan

Nukus, Qoraqalpog‘iston, 2025-yil 6-7-oktyabr - Yaponiyaning O‘zbekistondagi elchixonasi ikkinchi kotibi Uno Kimi xonim Qoraqalpog‘istonning chekka hududlariga ikki kunlik tashrifini yakunladi va Yaponiya hukumati tomonidan moliyalashtirilayotgan BMTTDning " Iqlimga chidamli qishloq xoʻjaligi orqali Orolboʻyi mintaqasida barqarorlikni qoʻllab-quvvatlash loyihasi" loyihasi hayotini o‘zgartirgan aholi bilan uchrashdi. "Loyiha odamlar hayotini yaxshi tomonga o‘zgartirganini ko‘rishdan juda xursandman. Biz ushbu mintaqadagi mahalliy jamoalarning barqaror rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashni davom ettiramiz, deb umid qilamiz," - dedi Uno Kimi xonim. 

Tashrif Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi Farhod Ermanov bilan uchrashuvdan boshlandi. Tomonlar hamkorlik natijalarini muhokama qildilar: Rais Yaponiyaning iqlimga chidamli texnologiyalari tufayli aholi turmush tarzi sezilarli darajada yaxshilanganini ta’kidladi. Uno Kimi xonim qo‘llab-quvvatlov uchun minnatdorlik bildirib, loyiha samarali hamkorlik namunasi ekanligini ta’kidladi va kelgusida hamkorlik qilishga tayyorligini tasdiqladi.

Uchrashuvdan so‘ng Kegeyli tumani "Ko‘ko‘zak" mahalla fuqarolar yig‘ini hududida ta’mirlangan 38-maktab filialining ochilish marosimi bo‘lib o‘tdi. An’anaviy libosdagi maktab o‘quvchilari faxriy mehmonni kutib olishdi. "Qishda harorat 10 darajagacha pasaygan, bolalar kurtkada o‘tirgan va kasal bo‘lgan. Endi to‘liq ta’mirlangan bino, suv ta’minoti, quyosh panellari, soatiga 500 litr suvni chuchuklashtirish va yangi isitish tizimiga ega bo‘ldik," - deydi o‘qituvchi.

Kegayli tumani bo‘ylab sayohatni davom ettirgan "Sayim oy" fermer xo‘jaligi dehqoni Omirniyazov To‘reniyazov mehmonlarni o‘zining yangi tashkil etilgan mevali bog‘i bo‘ylab olib yurdi. Oziq-ovqat va iqtisodiy xavfsizlikni mustahkamlash uchun loyiha har bir gektariga 800 tup olma va nok ko‘chatlarini o‘z ichiga olgan tajriba hududlarida 10 ta bog‘, sun’iy hovuzdan suv oladigan nasosli tomchilatib sug‘orish tizimi va daraxtlarni parvarish qilish uchun zamonaviy purkagichlarni yaratishni qo‘llab-quvvatladi. "Tomchilatib sug‘orish suvni o‘n barobar tejaydi - namlikni to‘g‘ridan-to‘g‘ri daraxtlarning ildiziga yetkazadi. Bizning qurg‘oqchil iqlim sharoitimizda bog‘ bu texnologiyasiz yashay olmasdi," - deydi Omirniyazov.

"Borli Oy" fermer xo‘jaligida delegatsiya "Drenajdan o‘sishgacha" innovatsion tizimi bilan tanishtirildi, unda Aymurza Qutlimuratov suv resurslarini boshqarishning yopiq tizimini yaratdi. Drenaj suvi sun’iy hovuzlarda baliq va artemiya yetishtirish uchun yig‘iladi, so‘ngra tomchilatib sug‘orish orqali taqsimlashdan oldin kuniga 1000 kub metr quvvatli teskari osmos tizimi orqali tozalanadi. 15 kilovatt quvvatli quyosh panellari energiya bilan ta’minlaydi. Natija: bir gektar mevali bog‘ va bir gektar sabzavot. "Biz chiqindilarni oziq-ovqat va daromadga aylantirdik - bu hech narsa yo‘qolmaydigan yopiq sikl," - deb tushuntiradi Aymurza.

Kegeyli tumani markazida "Green Agro Farm Export" MCHJga tashrif buyurib, direktor Azibek Jumanazarov Kaliforniya qurtlaridan foydalangan holda organik chiqindilardan suyuq biogumus ishlab chiqarishni namoyish etdi. Yiliga 600 tonnagacha organik o‘g‘it ishlab chiqaradigan uskunalar o‘rnatildi. "Talab juda katta - fermerlar navbatga turishyapti. Bizda to‘rtta doimiy ish o‘rni bor va biz fermerlarga hosilni kimyoviy moddalarsiz yetishtirishga yordam beramiz," - deydi Azibek.

Keyingi o‘rinda Chimboy tumani va tadbirkor Nodira Sultonovaning makkajo‘xori tayoqchalari ishlab chiqarish sexi. BMTTD loyihasi orqali Nodira mahalliy organik makkajo‘xoridan yiliga 300 tonnagacha tayyor mahsulot ishlab chiqarish quvvatiga ega bo‘ldi. "Men o‘z biznesimga ega bo‘lishni orzu qilardim, lekin asbob-uskuna sotib olishga qurbim yetmasdi. Endi butun tuman bo‘ylab ishlab chiqaramiz va sotamiz. To‘rt nafar ayol doimiy ish bilan ta’minlangan, mahalliy fermerlardan makkajo‘xori sotib olamiz," - deydi Nodira.

Pashentau hamjamiyatida rekonstruksiya qilingan suv tozalash stansiyasiga tashrif buyurildi. 1985-yilda qurilgan stansiya 100 ta kam quvvatli xonadonga mo‘ljallangan bo‘lib, hozirda 300 ta xonadonga suv tarmog‘i tortilgan. "Qirq yil quduqlardan sho‘r suv ichdik, odamlar kasal bo‘ldi. Endi har bir xonadonda toza suv bor - 1897 kishi bundan aziyat chekmaydi," - deydi mahalla keksalaridan biri.

Ikkinchi kun Nukus tumanidagi 13-maktabgacha ta’lim muassasasi bilan tanishuvdan boshlanib, hududdagi ilk yapon texnologiyasi - "Johkasou" oqova suv tozalash tizimi ko‘zdan kechirildi. "Bizda 301 nafar bola bor, kuniga deyarli 10 kubometr suv ishlatamiz. Ilgari biz doimiy ravishda assenizator mashinalarini chaqirardik - bu qimmat va atrof-muhitga zararli," - deydi direktor. Kuniga 10 kub metr quvvatga ega bo‘lgan tizim oqava suvlarni tabiiy ravishda mikroorganizmlar yordamida tozalaydi. Tozalangan suv sug‘orish va texnik ehtiyojlar - byudjetni tejash va atrof-muhitga g‘amxo‘rlik qilish uchun qayta ishlatiladi.

Nukus tumani markazida "Akamangit" tomat pastasi ishlab chiqarilib, 7 ta ish o‘rni yaratilgan. Shundan so‘ng dastur Ongarbay Mambetmuratovning mahalliy qurilish ehtiyojlari uchun drenaj quvurlari va fitinglar ishlab chiqaradigan ustaxonasiga tashrif bilan davom etdi. "Samanbay" mahallasida delegatsiya mahalliy brendlarni rivojlantirish bo‘yicha Yaponiya konsepsiyasini amalga oshirayotgan "OVOP Aral" (Bir qishloqqa bir mahsulot) ofisi bilan tanishdi va 12 nafar mahalliy aholi mehnat qilayotgan "Nukus baliq" dudlangan baliq ishlab chiqarish korxonasida bo‘ldi.

"Taqirko‘l" mahalla fuqarolar yig‘inida "Asadbek Doniyorov" fermer xo‘jaligining 800 tup nok daraxtidan iborat mevali bog‘i va tomchilatib sug‘orish tizimiga ega bo‘lgan Arzibek Nametov, Gulasal Reimbayevaning asalari uyalarini kengaytirgan asalarichilik xo‘jaligi va hozirda qo‘shni fermerlarga motokultivator yordamida ekin maydonlariga ishlov berish xizmatlarini ko‘rsatayotgan Qo‘rg‘omboy Aitimov bilan bo‘lishdi. Shuningdek, guruh Kallibek Tleuovning yil davomida sabzavot yetishtiradigan issiqxonasini ham kuzatdi. Tashrif yakunida Nasiba Joldasbayeva 100 m2 maydonda biogumus (vermikompost) ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yib, uch nafar farzandini parvarishlash, mahalliy fermerlar va aholi xonadonlariga organik o‘g‘itlar sotish bilan shug‘ullandi.

Har bir raqam - bu ism, oila, o‘zgargan hayot tarixi. Erishilgan natijalar: endi sovqotmaydigan maktab o‘quvchilari; toza suv ichadigan oilalar; tadbirkor ayollarga aylangan ayollar; boquvchilik sha’nini tiklagan erkaklar. Ushbu muvaffaqiyat hikoyalari endi boshqa hamjamiyatlarda tarqalmoqda, shunga o‘xshash tashabbuslarni ilhomlantirmoqda va kichik, puxta o‘ylangan aralashuvlar hayotni o‘zgartirishi va loyihaning dastlabki qismlaridan tashqarida barqarorlikni yaratishi mumkinligini isbotlamoqda.

*

Contact for additional information: