LocationsNukusdagi uchrashuv kelgusidagi hamkorlik va investitsiyalar muhokamasiga yo‘l ochdi
Eng zarur bo‘lgan joylarda barqarorlikni oshirish: O‘zbekistonning Orolbo‘yi mintaqasidagi hamkorlik natijalari
7-October, 2025
Photo: UNDP Uzbekistan
Nukus, Qoraqalpog‘iston, 2025-yil 2-3-oktyabr - Rossiya Federatsiyasining O‘zbekistondagi elchisi maslahatchisi janob Yuriy Boychenko BMT Taraqqiyot dasturining O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi bilan birgalikda Rossiya Federatsiyasi hukumati tomonidan moliyalashtiriladigan "Orolboʼyi mintaqasi aholisining chidamliligini oshirish va ijtimoiy himoyaga eng muhtoj aholi qatlamlari vakillarining “yashil” inklyuziv rivojlanishiga koʼmaklashish" loyihasini baholash uchun Orolbo‘yi mintaqasiga tashrif buyurdi.
Tashrif Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi raisi bilan uchrashuvdan boshlandi, unda barqaror qishloq xo‘jaligi, professional ta’lim va infratuzilmani rivojlantirish bo‘yicha ikki tomonlama hamkorlik istiqbollari muhokama qilindi. Suv tejovchi texnologiyalar, eksportbop ekinlar va mahalliy ishlab chiqaruvchilarni mintaqaviy yetkazib berish zanjirlariga integratsiya qilishga alohida e’tibor qaratildi. Qo‘shma tashabbuslarning navbatdagi bosqichi 2025-yil noyabrga mo‘ljallangan.
Qishloq xo‘jaligini suv tanqisligiga moslashtirish asosiy yo‘nalish bo‘ldi. Qoraqalpog‘iston don va sholi ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi tajriba maydonlarida "Donskoy" agrar ilmiy markazi (Rossiya) bilan hamkorlikda 60% kam suv talab qiladigan 15 ta quruq sholi navlari sinovdan o‘tkazilmoqda. "Quruq dala sholisi dalalarni suv bosishini talab qilmaydi, bu suv tanqisligi bo‘lgan mintaqa uchun juda muhim," - dedi uyushma vakili.
Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik departamentining zamonaviy laboratoriya uskunalari bilan jihozlanishi Qoraqalpog‘istonning 2 milliondan ortiq aholisi uchun oziq-ovqat xavfsizligi standartlarini oshirdi. 2025-yilda 15 800 ta tadqiqot o‘tkazildi, 12 759 ta bayonnoma va 187 ta xulosa berildi, bu esa 18 ta ishlab chiqaruvchiga xalqaro bozorlarga, jumladan, Italiya, Fransiya va Germaniyaga quritilgan pomidor eksport qiluvchi "Fkh Biohumus" kompaniyasiga chiqish imkonini berdi.
Kooperativlarni rivojlantirish orqali oziq-ovqat xavfsizligini rag‘batlantirish - delegatsiya tashrif buyurgan 17 ta fermer xo‘jaligini birlashtirgan va 1 301 gektar yer maydonini boshqarayotgan "Besko‘pir Jaylau," "Ma’deniyat Honey Bee" va "Jaqsi Niyet Dosnazarov" kabi uchta kooperativ aynan shu vazifani bajarmoqda. Olingan texnik yordam kooperativlarga yerga ishlov berishning zamonaviy usullarini joriy etish, suv sarfini 40 foizga va urug‘lik sarfini 30 foizga kamaytirish imkonini berdi, bu esa 330 ta ish o‘rni yaratish va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilari daromadlarini 356 ming dollargacha oshirishga yordam berdi. "Eski usulda ishlaganimizda, har yili lotereyaga o‘xshardi - goh qurg‘oqchilik, goh urug‘ unmaydi. Hozir yangi texnika bilan qancha suv va urug‘ kerakligini aniq bilamiz," - deydi "Besko‘pir Jaylau" kooperativi rahbari Guliston Aralbayeva.
Kooperativlarni qo‘llab-quvvatlashning muhim elementi sifatli sertifikatlangan urug‘lardan foydalanish muammosini hal qilish bo‘ldi. Yangi PETKUS uskunalari va ilmiy-tadqiqot muassasalaridan toza navli urug‘larni sotib olish donli, dukkakli va moyli ekinlar, jumladan, kunjut va moshning sertifikatlangan urug‘larini ishlab chiqarish imkonini berdi. "Ilgari urug‘ni duch kelgan joydan sotib olardik - nihollar yomon, begona o‘tlarning yarmi. Endi kooperativ sinovdan o‘tgan urug‘larni beradi, sifati eksportga sotish imkonini beradi," - deydi tajriba tumanidan bo‘lgan fermer.
Delegatsiya ta’lim sharoitlarining yaxshilanishi bilan tanishdi: aholining ehtiyojlarini baholash asosida oltita mahallani rivojlantirish rejasi ishlab chiqilgan. Qonliko‘l tumanidagi 22-maktabda bazaviy sanitariya sharoitlari yo‘q edi: qishda minus haroratda o‘quvchilar na ichimlik suvi, na issiq suv, na ichki hojatxonalardan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lmagan. Loyiha doirasida ichimlik suvi tarmog‘i tortildi, 25 m3 sig‘imli suv ombori, kanalizatsiyali ichki hojatxonalar qurildi va quyosh suv isitgichlari o‘rnatildi. Xuddi shunday ishlar 11- va 33-maktablarda ham yakunlandi. Jami 1 ming 730 nafar o‘quvchi va o‘qituvchi toza ichimlik va issiq suv bilan ta’minlandi.
Yana uchta tajriba maktabida smart-sinflar tashkil etilgan. 2 024 nafar o‘quvchi raqamli ko‘nikmalarni o‘zlashtirmoqda. "Avvallari bizda bir nechta eski kompyuterlar bo‘lardi, ular doim buzilib qolardi. Endi hammasi boshqacha," - deydi 18-maktab direktori. Yana 102 nafar o‘quvchi va o‘qituvchi yuqori tezlikdagi internetga ulangan. 24 ta bepul Wi-Fi zonasi chekka hududlardagi 129 218 nafar aholini qamrab oldi.
Elchi maslahatchisi 90-yillarning oxirida suvni chuchuklashtirish stansiyasi yopilgan Kegeyli tumanidagi "Aqtuba" jamoasida ham bo‘ldi. Qariyb 30 yil davomida uchta qishloq - "Kosar ovul," "Ushbas ovul" va "To‘nmo‘yin ovul"ning 997 nafar aholisi ichish uchun har doim ham yaroqli bo‘lmagan suvni kranlardan olishgan. Zamonaviy tozalash tizimiga ega stansiya rekonstruksiya qilingandan so‘ng, 14 km dan ortiq ichimlik suvi quvurlari yotqizildi, barcha 201 ta xonadon yangi tarmoqqa ulandi. "Kokuzek" va "Kuralpa" mahallalarida yana ikkita stansiya tiklandi, "Tabankol" va "Bestaz" qishloqlarida 16 km dan ortiq suv quvurlari tortildi. Chekka hududlarda yashovchi 4 302 nafar aholi uchun jami 47 km ichimlik suvi tarmoqlari qurildi.
Erishilgan natijalar Rossiya, O‘zbekiston va BMT Taraqqiyot dasturi o‘rtasidagi uch tomonlama hamkorlikning samaradorligini ko‘rsatadi. Biroq, hududning salohiyati yanada rivojlanishni talab qiladi. BMTTDning 2026-2029-yillarga mo‘ljallangan yangi strategik rejasi qishloq hududlarini raqamlashtirish, iqlimga chidamli texnologiyalarni joriy etish va yashil iqtisodiyotni rivojlantirish bo‘yicha muvaffaqiyatli amaliyotlarni kengaytirish imkoniyatlarini ochadi. Keyingi bosqichni moliyalashtirish masalalari noyabr oyida bo‘lib o‘tadigan yig‘ilishda muhokama qilinadi.
