Аялдардын жана жаштардын инклюзивдүү катышуусу аркылуу тынчтыкты чыңдоо

2025-ж., 21-September

Gulkan Zhoroeva, chairperson of the Women's Council, village council deputy and member of the Public Advisory Council

Photo: UNDP in the Kyrgyz Republic

Кыргызстандын түштүгүндө жайгашкан Өзгөн району 107 айылдык кеңешти жана 290 000ге жакын калкты камтыйт. Бул жерде аялдар кеңешинин төрайымы, айылдык кеңештин депутаты, коомдук консультативдик кеңештин (ККК) мүчөсү Гүлкан Жороева активдүү иш алып барууда.

Ал үй-бүлөлүк зомбулукка кабылган аялдарга жардам берип, ар кайсы айылдардын тургундарына колдоо көрсөтүп, коргоп, укуктук жактан жардам көрсөтөт. Анын иши жергиликтүү институттарга ишенимди бекемдөөгө жана аялдардын коомдогу ролун күчөтүүгө өбөлгө түзөт.

2023-жылдын декабрынан 2025-жылдын декабрына чейин Кыргыз Республикасында БУУнун Тынчтык куруу фондунун колдоосунда, мамлекеттик органдар жана жарандык коом менен өнөктөштүктө БУУӨП менен ЮНЕСКОнун биргелешкен долбоору ишке ашырылууда. Долбоор аялдардын жана жаштардын өз жамааттарынын жашоосуна маңыздуу катышуусун камсыздоо аркылуу коомдук биримдикти бекемдөөгө жана тынчтык куруу демилгелерин өнүктүрүүгө багытталган. 

Гүлкандын коомдук консультативдик кеңештин (ККК) алкагындагы иши мындай платформалар Кыргыз Республикасын 2030-жылга чейин өнүктүрүүнүн Улуттук программасынын стратегиялык артыкчылыктарын кантип ишке ашыра аларын көрсөтүп турат. Бул артыкчылыктарга «Кыргыз жаранынын» жарандык иденттүүлүгүн бекемдөө, жарандык маданиятты өнүктүрүү, жаштардын активдүү позициясын калыптандыруу, калктын бардык топторунун социалдык-экономикалык, маданий жана коомдук турмушка бирдей катышуусуна көмөк көрсөтүү кирет.

КККдагы ишмердүүлүгүнүн алкагында Гүлкан бир катар практикалык иш-чаралардын демилгечиси болду. Алар: айыл өкмөтүнө караштуу Кризистик кырдаалдагы аялдар үчүн консультациялык бурч уюштуруу, зомбулукка кабылган жалгыз бой энелер жана аялдар үчүн өз ара жардамдашуу топторун түзүү, мектептерде кыздар үчүн профилактикалык сессияларды өткөрүү, ошондой эле райондун социалдык-экономикалык өнүгүү пландарына аялдардын демилгелерин киргизүү болуп эсептелет.

«Зордук-зомбулукту башынан кечирген аялдар менден ишенген адамын тапканы мен үчүн өзгөчө маанилүү. Алар өздөрүнүн окуясы жетчү жерге жетип, колдоо жана коргоого алынаарына көздөрү жетет», - дейт Гүлкан.

Долбоор райондук жана шаардык деңгээлдеги диалог платформасы катары коомдук консультативдик кеңешти (ККК) реформалоого өзгөчө көңүл бурат. Ал жерде бийлик өкүлдөрү, жергиликтүү коомчулуктун жашоочулары, аялдар, жаштар жана улуу муундун өкүлдөрү биригишет. Мамлекеттик түзүмдөр, райондук администрациялар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары менен кызматташтыкта кеңештер диалог жана чечимдерди биргелешип издөө аркылуу чыр-чатактарды болтурбоо аркылуу кырдаалды мониторингге алып жана мүмкүн болуучу тобокелдиктерди өз убагында аныктоого катышат.

Долбоор ошондой эле КККнын Жобосун, Регламентин жана иш пландарын иштеп чыгууга көмөк көрсөттү. Кыргызстанда иштеп жаткан бардык 23 ККК долбоордун алкагында иштелип чыккан методикалык материалдарды колдонот, ошол эле учурда жети пилоттук Кеңеште, анын ичинде Өзгөндө потенциалды чыңдоо боюнча тереңдетилген иштер жүргүзүлүүдө.

Өзгөндө коомдук консультативдик кеңештин (ККК) жыйындары үзгүлтүксүз өтүп турат. Анда айрым айылдардын маселелери жана бүтүндөй районго тиешелүү маселелер талкууланат. Акыркы темалардын бири - таштанды жайына байланышкан көйгөй, бул жергиликтүү тургундарды тынчсыздандырып келет. Кеңештин мүчөлөрү чыңалууну басаңдатуу жана мүмкүн болгон чыр-чатактардын алдын алуу үчүн аймакты тосуу, тазалоо жана коопсуздук камераларын орнотуу үчүн каражат бөлүүнү сунушташты.

«Биздин аймакта жашаган этностор арасында чыңалууга жол бербөө үчүн Өзгөн шаарынын мэриясына таштанды жайы жана ал жактан агып жаткан саркынды суулар маселесин чечүү үчүн кайрылдык», - дейт активист.

Офлайн-жыйындарды өткөрүүгө чейин КККнын мүчөлөрү мессенджерлер аркылуу онлайн-форматта иш алып барышат. Бул жерде алар эң актуалдуу маселелерди талкуулашат, күн тартибин түзүшөт, практикалык сунуштарды иштеп чыгышат, протоколдорго белгилешет жана тиешелүү бийлик органдарына жөнөтүшөт.

«КККнын максаты – түшүнбөстүктөрдүн жана чыр-чатактардын алдын алуу гана эмес, тургундардын ортосундагы ишенимди бекемдөө. Бизде ар кандай этностордун, диндердин жана бийликтин өкүлдөрү кирген жергиликтүү диалог аянтчалары бар экенине кубанычтамын. Ал эми мэрдин жана акимдердин өкүлдөрүнүн биз менен бир командада болушу тез реакция кылууга, чечим кабыл алууга жана таасир этүүгө мүмкүндүк берет», — дейт Гүлкан.

Ал үчүн тынчтык-бул куралдуу чыр-чатактардын жоктугу гана эмес, бири-бирин угууга, ар кандай көз караштарды урматтоого жана бүтүндөй жамаат үчүн пайдалуу чечимдердин айланасында биригүүгө даяр туруу. «Коомдук консультативдик кеңештер (ККК) ишенимди калыптандырат, ансыз туруктуулук жана макулдашуу болбойт», - деп баса белгилейт ал.