БУУӨПтүн Туруктуу өкүлү Луиз Чемберлен айымдын сөзү

Дипломатиялык корпус менен УДАСтын презентациясы боюнча жолугушуу

Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин жана Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлигинин өкүлдөрү,

Улуу урматтуу элчилер, эл аралык уюмдардын жетекчилери,

Урматтуу чиновниктер жана эксперттер,

Айымдар жана мырзалар:

Баарыңарга кутман таң. Мен бүгүн Бириккен Улуттар Уюмунун Өнүктүрүү программасынын атынан Улуттук деңгэээлде аныкталган салымдардын бет ачарына арналган иш-чарада сүйлөгөнүмө кубанычтамын.

Глазгодогу Климат саммитине бир нече күн калды, бул иш-чара дүйнө жүзүн каптаган пандемиядан улам бир жылга кийинкиге калтырылган. Глобалдык кризиске карабастан, өлкөлөр климаттын өзгөрүшүнө каршы күрөшүүдө дүйнөнү бириктирүүнүн маанилүүлүгүн көбүрөөк түшүнүшөт. БУУнун баш катчысы Антониу Гутерриш климаттын өзгөрүшүн "адамзат үчүн кызыл код" деп атап, дүйнө лидерлерин "климаттык катастрофанын алдын алуу үчүн азыр чечкиндүү кадамдарга барууга" чакырды. UNFCCC акыркы баяндамасында температуранын 1,5 градуска чейин көтөрүлүшүн чектөө үчүн 2030-жылга чейин абага чыгарылган газдарды 45 пайызга кыскартуу жана кылымдын ортосуна чейин көмүртектин нейтралдуулугу зарыл экенин көрсөтүп турат. Бирок азыркы учурда өлкөлөр тарабынан кабыл алынган милдеттенмелер эмиссиянын көбөйүшүн билдирет. Климаттын өзгөрүшү боюнча өкмөттөр аралык комиссия 1,5 даражадагы максат дагы эле ишке ашарын, бирок көпчүлүк өлкөлөрдөн Улуттук деңгээлде аныкталган салымдарды (УДАС) кескин жакшыртууну талап кылаарын белгиледи. Демек, Кыргызстандын абага зыяндуу заттардын көлөмүн төмөндөтүү боюнча милдеттенмеси дүйнөлүк мааниге ээ.

Улуттук деңгээлде аныкталган салымдар (УДАС) – бул парник газдарынын (ПГ) эмиссиясын азайтуу жана климаттын өзгөрүшүнүн терс таасирине ыңгайлашуу боюнча өлкөнүн иш-аракеттеринин пландары; бул Париж макулдашуусунун максатына жетүү үчүн жардам берет жана ар бир өлкө өзүнүн УДАСынын максаттарына жетүү үчүн зарыл болгон саясатты, чараларды, институттук жана финансылык ресурстарды иштеп жатат.

Бүгүн биз Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан олуттуу өркүндөтүлгөн УДАСтын кабыл алынышын кубаттайбыз жана мактайбыз, бул өлкөнүн келерки жылдарга глобалдык жылуулуктун деңгээлин төмөндөтүүгө салым кошууга милдеттенмесин билдирет. Биз Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаровдун БУУнун Башкы Ассамблеясынын 76-сессиясында Кыргызстан 2050-жылга чейин көмүртектин нейтралитетине жетишүүгө умтулат дегенин эске алабыз.

Жана биз жаңыдан түзүлгөн Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлигинин жетекчилигине УДАС процессин акыркы этаптардан биргелешип жана инклюзивдик процессте алып баргандыгы үчүн, анын ичинде өкмөттүн бардык бөлүктөрүнүн жана президенттик администрациянын өкүлдөрүн гана эмес, илимий чөйрөнүн өкүлдөрүн, жарандык коомун жана жеке секторун да баалайбыз.

БУУӨП кыйла дымактуу УДАСты карап чыгуу жана түзүү процессине техникалык жардам көрсөтүү сыймыгына ээ болду. Биз муну УДАСтар Кыргызстанды жашыл экономикага өтүү үчүн эл аралык климаттык каржылоого жетүү укугуна ээ кылуу үчүн эң маанилүү иш-чаралардын бири экенин түшүнүү менен жасадык. Бул экономикалык жана социалдык пайдаларды ачуу жана туруктуу өнүгүү үчүн структуралык кайра курууларды тездетүү үчүн болуп көрбөгөндөй мүмкүнчүлүктөрдү ачат.

БУУӨПтүн колдоосу БУУӨПтүн глобалдык “Климаттык Перспектива” демилгесинин алкагында, УДАС өнөктөштүгү (NDC partnership) жана Швеция өкмөтүнүн каржылоосу менен мүмкүн болду жана глобалдык деңгээлде биз 26-Тараптар Конференциясынын (26-ТК) алдында өз деңгээлин көтөргөн 76 өлкөгө ушундай колдоо көрсөттүк.

Эл аралык коомчулуктагы өнөктөштөрдүн климаттын күн тартибине кошкон салымын баалоо үчүн өз үнүмдү кошууга уруксат этиңиздер. Биз BMZ, IFAD жана FАОнун колдоосу менен жерди пайдалануу жана айыл чарба компоненти боюнча УДАСты инновациялык инструменттер – GIZ менен олуттуу түрдө байыткан өнөктөштөргө ыраазычылык билдиребиз. Энергиянын кайра жаралуучу булактарын эл аралык агенттиктин (IRENA) колдоосу менен УКК Кыргызстанда келечектүү болуп бара жаткан кайра жаралуучу булактарды жайылтуу аркылуу жумшартуу максаттарын көбөйттү.

Урматтуу айымдар жана мырзалар,

Өлкөнүн климаттык милдеттенмелеринин бүгүнкү презентациясын угуп жатып, УДАСтар көрсөткөн саясат багыты боюнча үч негизги билдирүүнү белгилеп кетүүгө уруксат этиңиздер:

Биринчиси, УДАСты ишке ашыруу планы азык-түлүк коопсуздугун жакшыртуу сыяктуу олуттуу кошумча артыкчылыктарды камтыйт жана өлкөнү Туруктуу өнүктүрүү максаттарына жетүү үчүн жакындатат. Мисалы, экстремалдык аба ырайынын таасирине алсыздыктын азайышы; кир энергиянын булганышын азайтуу аркылуу абанын сапатын жана калктын ден соолугун жакшыртуу; жана климаттык кырсыктардын жүгүн төмөндөтүү. УДАС 2030-жылга чейин парник газдарынын (ПГ) эмиссиясын кыскартуу боюнча Кыргыз Республикасынын узак мөөнөттүү көз карашын жана пландарын билдирет – чараларды ишке ашыруу тобокелдиктерден кабардар болгон, инклюзивдүү жана туруктуу өнүгүүнү күчөтүү үчүн олуттуу мүмкүнчүлүктөрдү камтыйт.

Экинчиден, аз көмүртектүү экономикага өтүү ата мекендик энергиянын кайра жаралуучу булактарын кеңейтүү аркылуу жаңы жумуш орундарын түзөт. Азыр жашыл долбоорлор, өзгөчө жашыл технологияларды илгерилетүү үчүн алгачкы субсидиялар сыяктуу эле жагымдуу саясатты кабыл алуу талап кылынат. Ошондуктан өнүктүрүү боюнча өнөктөштөр Кыргызстандын өткөөл мезгилине көмөктөшүү боюнча убадаларын аткаруусу маанилүү.

Үчүнчү негизги билдирүүм, УДАС өлкөнүн климаттык таасирине алсыздыгын жоюу үчүн айыл жана суу чарба тармагындагы адаптациялоо чараларын биринчи кезектеги приоритеттердин катарында аныктайт жана баса белгилейт, бирок ал келечекте табигый кырсыктардын тобокелдиктерин, ресурстарга негизделген чыр-чатактар ​​жана табигый кырсыктардын кесепеттерин азайтуу үчүн олуттуу потенциалга ээ.

Ишке ашырууда да кыйынчылыктар бар жана үчөөнү кыскача айтып кетейин:

Бул мүмкүнчүлүктү инклюзивдүү чечимдерди кабыл алуу процесстерине көмөктөшүү үчүн пайдалануу, жаштар менен аялдардын активдүү катышуусу үчүн үн жана мүмкүнчүлүктөрдү түзүү, ошондой эле маргиналдуу топторду бирдей камтуу;

Улуттук саясаттын алгылыктуулугун жогорулатуу үчүн мамлекеттик башкарууда жана жалпы калктын климаттык тобокелдиктер жөнүндө маалымдуулугун жогорулатуу. Өлкө туш болуп жаткан климаттык коркунучтардын олуттуулугун түшүнүү үчүн кылдат тең салмактуулукту сакташ керек, кооптуу баяндабай туруп, ийгиликтүү реформа болушу мүмкүн жана утушка ээ болот деген билдирүү болушу керек.

Үчүнчүдөн, климаттын күн тартибинде ийгилик өкмөттөрдү жетектөөнү жана бизнести инвестициялоо жана инновациялоо үчүн күчтүү стимулдарды камсыз кылууну талап кылат; жана коом климаттык кризисти чечүү үчүн биригиши үчүн.

климаттын күн тартибинде ийгилик өкмөттөрдү жетектөөнү жана бизнести инвестициялоо жана инновациялоо үчүн күчтүү стимулдарды жана климаттык кризисти чечүүдө коомдун биргелешип иштеши үчүн камсыз кылууну талап кылат.

Жыйынтыктап айтканда, 26-ТК глобалдык жылуулукту 2 градустан төмөн кармап туруу максаты бардыгы үчүн туруктуураак дүйнөнү түзүү үчүн дүйнөдөгү эң чоң мүмкүнчүлүк болушу мүмкүн. Өнүктүрүү боюнча өнөктөштөр катары, келгиле, Кыргызстанга жашыл жана инклюзивдүү социалдык-экономикалык калыбына келтирүү убадасын ишке ашыруу үчүн зарыл болгон ресурстарга жана мүмкүнчүлүктөргө жетүүгө жардам берели. ПРООН бул чараларды ишке ашыруу жана туруктуу, аз көмүртектүү жана климатка туруктуу өнүгүүгө ийгиликтүү өтүү үчүн Кыргыз Республикасындагы бардык кызыкдар тараптардын аракеттерин колдоону улантат.

Рахмат!