ODTÜ Tasarım Fabrikası, farklı disiplinlerden öğrencileri ve hocaları bir araya getirerek farklı kurumlar için yeni ürün ve sistemler geliştirmek üzere çalışıyor. 2017 yılı boyunca UNDP ve Tasarım Fabrikası 4 farklı inovatif proje için buluştu.

Mayın temizlemede yenilikçi yaklaşım

Kasım 2017’de yayınlanan Kara Mayını İzleme Yıllık Raporu’na* göre, 2017 yılında mayın/HKP zayiatı 8.605 oldu; bunların en az 2.089’u öldü. 2016 yılında kaydedilen tüm zayiatın %78’i siviller; yaşı bilinen zayiatın %42’si çocuk ve cinsiyeti bilinen zayiatın %16’sı ise kadınlar ve kız çocukları oldu. Bu acı tablo, güvenli ve zamanında mayın temizlemenin zayiatı önlemek için zorunlu ve vazgeçilmez bir önlem olduğunu göstermektedir. İşte bu nedenle, UNDP'nin projesi bir yanda sivilleri muhtemel risklerden korurken, bir yanda mayın temizleme faaliyetlerini kolaylaştırmayı hedefleyen akıllı işaretleme sistemi DIMUS’u geliştirdi. Yer ve pozisyonu tayin yeteneğine sahip olan DIMUS, faaliyet süreçlerinde zaman ve enerji tasarrufu sağlıyor. Ayrıca, harekete duyarlı sensörlü alarmları ve görünür/fark edilir yapısı sayesinde de tüm insan ve hayvanları mayın temizleme alanından uzak tutuyor.

Tarımsal atıklar mantar oluyor

GAP Bölgesi'ndeki tarımsal üretim faaliyetleri sonucunda her yıl ortaya çıkan yaklaşık 4.5 milyon ton mısır ve 1.5 milyon ton pamuk atığı ortaya çıkıyor. Bu atıkların geri kazanılması üzerine UNDP için ODTÜ öğrenicleri tarafından geliştirilen bir proje, hem tarımsal atıkların kullanımına hem de çiftçilikle geçinen aileler için yıl boyu sürebilecek bir ilave gelir kaynağına olanak sağlıyor. Mantarhane adı verilen projede, istiridye mantarı üretmek üzere, mobil yapıda ve hacimsel anlamda optimize edilmiş bir üretim alanı tasarlandı. Tarımsal atıklardan kompost elde edilmesi sonrasında yetiştirilen istiridye mantarları üç ayda bir hasat edilebiliyor.

Yörükler için teknolojik çözüm

Göksu-Taşeli projesine katkı sağlamayı amaçlayan ODTÜ öğrencileri, Yörük yaşam tarzına uygun ve Yörükler için sürdürülebilir yaşam çözümleri sunan akıllı bir keçi ürünü ortaya çıkardı. Keçinin boynuna takılan tasma, keçilerin günlük aktiviteleri sırasında gerekli veriyi topluyor ve Yörüklere göç etmeleri için ideal yolları, yollardaki sıcaklıkları ve çevrim içi paylaşım platformu yoluyla keçiler için verimli otlakların konumlarını sağlıyor. Ardından, veriler Yörükler için işlenip ve görselleştiriliyor ve bu verilere web sitesi aracılığıyla erişilebiliyor. Tasma tarafından toplanan veriler yardımıyla Yörük tecrübesinin toplu ve yazılı belleğe dönüştürülerek gelecek nesillere aktarılması amaçlanıyor. Bu tasma sayesinde Yörükler, sürüleri için verimli otlak arazi bulmaya ayırdıkları zamanı; peynir yapmak, keçi kılından ürünler üretmek gibi kültürel ve günlük aktivitelere ayırabilecekler.

Evde atık ayrıştırmak artık daha kolay

UNDP ortaklığında gerçekleştirilen bu proje de, çevresel ve sosyal bir problem olan şehir ölçeğinde atık yönetimine teknik bir ürün kullanımını da içeren sistem tasarımı geliştirmeyi amaçlıyor. Bu doğrultuda tüketiciyi atık yönetimi sürecine dahil etmek, tüketiciyi yönetim zincirinin bir parçası kılmak ve evde çöp ayırmayı tercih edilir hale getirmek hedefiyle akıllı çöp kutusu tasarlanmış ve tüketiciyi atık yönetiminin her aşamasında dijital bir ortamda kurgulanmış mobil uygulama sayesinde bilgilendirecek ve pozitif yönde destekleyecek bir dayanışma ağı kurulmuş. Özetle UNDP'nin anlaştığı ODTÜ öğrencileri sürdürebilirliğe ve geri dönüşüme katkıda bulunan, ev dışında hastane ve okul gibi farklı ölçeklerde de kullanılabilecek bir çöp kutusu ile, tüketiciyi atık yönetiminin aktif katılımcısı haline getiren bir sistem tasarımının bütünü.