LocationsАяғыма кебіс кисем де бақыттымын: Әминаның кеңседегі жұмыстан экологиялық атқораға дейінгі жолы
2025 ж. 5 September
Әмина Есина
Алты жыл бұрын Әмина Есина беделді компанияда қаржы директоры ретіндегі табысты мансабын тастап, өзінің балалық арманын — кәсіби түрде жылқы өсірумен айналысу және өз атқорасын салуды жүзеге асыруға шешім қабылдады.
Алғаш рет Әмина балалық шағында атқа бірнеше минут қана отыра алды, бірақ сол кездің өзінде ең асыл арманы пайда болды.
«Бала кезімізде анам екеуміз саяжайға барғанбыз, далада жылқылар жайылып жүргені есімде. Мен оларды көру үшін саяжайдан қашып кететін едім. Барлық бос уақытымды жылқыларды бақылап, олардың суретін салумен өткізетінмін. Бірде маған бір қойшы жолығып, шөлдегенін айтып, суды қайдан алуға болатынын көрсетуді өтінді. Мен оны саяжай жаққа жібердім, ол маған оның атына мінуді ұсынды да, аттың тізгінін ұстап, қасымызда еріп жүрді», — деп еске алады Әмина.
Әминаның әкесі кішкентай кезінде қайтыс болды, ал оның соңғы тілегі қызының «экономист мамандығын игеріп, жақсы жерде жұмыс істеуі» болды. Осылайша Әмина өзінің арманынан біршама уақытқа бас тартты. Жылдар өте келе оның мансабы өсіп, ірі ұйымның қаржы директорына жетті.
«2020 жылы, пандемияның нағыз өршіп тұрған кезі, мен бір рет қана өмір сүретінімді және шын мәнінде не қалайтынымды ойлана бастадым. Осылайша мен жұмыстан шығып, атқораға бет бұрдым – онда бір айналым үшін 500 теңге жалақы алатын қарапайым жұмыскер болдым. Міне, мен атпен шеңбер бойымен жүремін: қолымда аттың тізгіні, үстімде жұмыс киімі, атқораның иісі мүңкіп тұр, аяқта кебіс – бірақ мен өте бақыттымын!», – деп Әмина өткенімен бөліседі.
Әмина Есина атқа мініп жүргенде
Ол баяу, бірақ сенімді қадаммен арманына қарай аяқ басты. Алдымен ол қоғамдық бірлестікті тіркеді, кездесулерге барып, жылқыларды күтіп-баптау туралы әңгімелеп, серіктестерінің атқорасында иппотерапияны дамыта бастады.
Иппотерапия – мүгедектігі бар адамдарды оңалту және әлеуметтендіру әдісі және адаптивті ат спорты әлеміне алғашқы қадам. Тірі тренажер рөлін атқаратын жылқымен өзара әрекеттесу қимыл қозғалыс үйлесімін, тепе-теңдікті, бұлшықет тонусын дамытуға ғана емес, сонымен қатар мүгедектердің психоэмоционалды жағдайын жақсартады. Мұнда олар өмірдің басқа салаларында жиі жетіспейтін нәрсені алады: қозғалыс еркіндігін сезінеді, спорттық нәтижелерге қол жеткізеді, өзіне деген сенімділікті арттырып, спорттық және әлеуметтік өмірге тең қатысу қуанышын сезіну мүмкіндігіне ие болады.
Әмина Есина атты шеңбер бойымен жетектеп келе жатыр
«Жылқылармен жұмыс істеген алты жыл ішінде мен иппотерапия жылқылар үшін ең адамгершілік тәсіл екенін түсіндім. Менің барлық идеяларымды бизнес серіктестер қолдайды. Атқорада бізде жалға алуға болатын, ат спортына арналған жылқылар да бар. Бірақ иппотерапияны біз арнайы дайындалған жылқылармен өткіземіз. Олар қорада тұрмайды, байлауда ұсталмайды, еркін жайылады. Оңалтуға тірек-қимыл аппараты, церебральды сал ауруы сияқты әртүрлі аурулары бар балалар келеді. Олардың дәрігерлерімен бірлесіп біз жаттығулар мен сабақтардың қарқындылығын таңдаймыз», —дейді Әмина.
Алайда, Әминаның негізгі идеясы айналмалы экономика принциптерін — ресурстарды пайдалануға және қалдықтарды азайтуға тұрақты көзқарасты сақтайтын тұрақты атқора құру болды. Шаруа қожалықтарының ортақ проблемаларының бірі – жануарлардың тіршілік қалдықтары. Орташа алғанда, бір жылқыдан күніне шамамен 20 килограмм көң шығарылады, бұл жылына жеті мың килограмнан асады. Әмина көңді өңдеу жолдарын іздей бастады. Оның жобасы Жаһандық экологиялық қордың Шағын гранттар бағдарламасының жетінші кезеңі және Қазақстандағы БҰҰ Даму бағдарламасының аясында қолдау тапты.
Ол өзінің серіктестерімен бірге өңдеудің екі әдісін: жаңбыр құрттарының көмегімен вермикомпост және биобактериялардың көмегімен биогумус шығару жолдарын сынап көрді. «Қазір бізде екі пилоттық алаң бар: Ақмола және Қарағанды облыстарында. Біріншісінде біз жауын құрттарын қолданамыз, бірақ бұл өте ұзақ және қиын процесс. Екіншісінде біз биобактериялардың көмегімен өңдейміз – бұл процесс шамамен екі айға созылады», — деп Әмина жоспарларымен бөлісті.
Әмина өңдеудің екі әдісін: жаңбыр құрттарының көмегімен вермикомпост және биобактериялардың көмегімен биогумус шығару жолдарын сынап көрді
Енді қорадағы барлық көң биогумусқа өңделеді, содан кейін ол өзінің және үлестес фермаларында жемдік шөптер алқаптарында тыңайтқыш ретінде қолданылады. «Біз картоп өсіреміз және әдетте егістіктерді минералды тыңайтқыштармен тыңайтамыз. Қазір біз жаңа экологиялық таза органикалық тыңайтқыштарды қолданып жатырмыз. Бір жылдан кейін біз жаңа өнім жинаймыз, ал органикалық заттар мен біздің өнімнің сапасы, әрине, жақсарады», — дейді жобаға қатысқан фермерлердің бірі.
2024 жылы Қазақстанда «Органикалық өнім өндіру және оның айналымы туралы» заң қабылданды, ал кейінірек «Органикалық тыңайтқыштар. Вермикомпосттар. Техникалық шарттар туралы» ҚР стандарты бекітілді. Әмина заңнамадағы бұл өзгерістер фермерлерге ауылшаруашылық жануарларының тіршілік қалдықтарын жою мәселесін шешуге және тиімді тыңайтқыштар алуға көмектесетініне сенімді. «Мен серіктестеріме заңнамадағы өзгерістер туралы және барлық қалдықтар қайта өңделетін және қайта пайдаланылатын жабық циклді экологиялық атқора идеясы туралы айттым. Олар мені қолдады және біз бірлескен жобаны жүзеге асыра бастадық. Қазір ол кеңейіп, екі саланы қамтиды», — деп ойын жалғастырады Әмина.
Әминаның арманы экологиялық атқорадан басталып, кейін жаһандық бастамаға айналды. Ол мүгедектігі бар балаларға көмектеседі, қалдықтарды қайта өңдейді, жергілікті қоғамдастықтарды тартады және іс жүзінде дөңгелек экономика қағидаттарын жүзеге асырады.
«Мен бір күнде әлемді өзгертпейтінімізді білемін. Бірақ мүгедек баланың атқа мінген әрбір айналымы – алға қадам. Тыңайтқышқа айналған әрбір килограмм көң – бұл біздің жеріміздің саламаттығына қосқан үлесіміз. Біз жай ғана атқора салып жатқан жоқпыз. Біз қамқорлық, экология және адам қатар жүретін жаңа модель құрып жатырмыз».
