Илимдеги аялдардын жана кыздардын эл аралык күнү - жыл сайын 11-февралда аялдар менен кыздардын илим жана техникадагы жетишкендиктерин жана салымдарын белгилөө үчүн белгиленүүчү өзгөчө күн. Бул күн ошондой эле аялдардын жана кыздардын STEM (илим, технология, инженерия жана математика) тармагында карьерага умтулуусуна тоскоол болгон тоскоолдуктар жөнүндө маалымдуулукту жогорулатат жана бул жаатта гендердик теңчиликке көмөктөшөт. Балким, биздин окурмандарыбыз WeinCrypto долбоору менен тааныш болсо керек, ал БУУӨПтүн аймактык кеңсеси тарабынан уюштурулган Boost: Innovator Women эл аралык акселерация программасынын ардактуу жеңүүчүсү болгон. Долбоордун негиздөөчүлөрү Варвара Локтева, Елена Чигибаева жана Татьяна Зеленская бул демилгенин башталышы тууралуу пикир бөлүшүштү.  

«Мен 1-курста программалык инженерияны окуп жаткан кезде 50 студенттин ичинен үч кыздын бири болчумун. Ал кезде IT тармагында карьера кылам деген кыздар көп эмес эле. Бир конференцияда мага профессор жакындап келип, мынчалык узун тырмагы жана кызгылт түстөгү ноутбугу бар программистти көргөн эмесмин деп айтканы эсимде. Мен IT де алган билимиме ыраазымын, анткени ал менин карьерамда көп эшиктерди ачты. Коммуникация тармагында 13 жылдан ашуун тажрыйбам менен Xerox го программалык камсыздоо иштеп чыккан Oracle жана башка ушул сыяктуу компаниялар менен иштештим. Менин техникалык билимим татаал техникалык маалыматты кеңири аудиторияга натыйжалуу жеткирүүгө мүмкүндүк берди", - дейт Варвара Локтева, WeinCrypto компаниясынын негиздөөчүсү.

Наука и техника играют важнейшую роль в развитии общества и улучшении жизни человечества. Однако женщины и девушки исторически были недопредставлены в этих областях, сталкиваясь с различными формами дискриминации и предвзятости. Это привело к значительному гендерному разрыву в карьере в области STEM: меньше женщин и девушек получают образование и делают карьеру в области науки и техники, а также реже представлены на руководящих должностях. 

Илим жана техника коомду өнүктүрүүдө жана адамдын жашоосун жакшыртууда маанилүү роль ойнойт. Бирок, аялдар жана кыздар тарыхта бул тармактарда аз иштеп, басмырлоонун жана калыптанып калган стереотиптик ар кандай ой-пикирлерге туш болуп келишкен. Бул нерсе STEM карьерасында олуттуу гендердик ажырымга алып келип, илим жана технология тармагында билим алып, карьерага умтулган жана жетекчилик кызматтарда иштеген аялдар менен кыздардын азыраак экендигинен кабар берет. 

WeinCrypto компаниясынын экинчи негиздөөчүсү Елена Чигибаева мурда каржы рыногун жана окуу курстарын анализдеген программалык камсыздоо боюнча адистешкен Дубайдагы ишканада иштегенин айтты. Ал жерде иштеп жүрүп, ал биткоин менен таанышып, бирок компаниянын жумушу негизинен акцияларга багытталгандыктан, ага көп көңүл бурган эмес. Компаниянын баалуу маалыматын сактап калуу үчүн бардык кызматкерлер жумуш учурунда жана андан кийин беш жыл бою трейдинг жана инвестиция жасоого тыюу салган келишимге кол коюшкан.

Елена Америкадагы TechWomen программасына катышкандан кийин гана Web3 дүйнөсүнүн дараметин чындап түшүнгөнүн айтты. Ал бир нече Women in Blockchain иш-чараларына катышуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болуп, криптовалютага инвестиция кылган же блокчейн стартаптарын түзгөн аялдар менен кыздардын санына суктанган. Алардын кызыгуусуна жана шыктануусуна карабастан, бул түшүнүк ага дагы эле жат жана алыс көрүнгөн.

Кыргызстанга кайтып келип, ал STEM билимин өнүктүрүү жана кыздарды жана аялдарды IT тармагында кесип тандоого шыктандырууну миссиясы катары тандаган. TechWomen бүтүрүүчүлөрүнүн жана пикирлеш аялдардын тобунун жардамы менен алар кыздардын IT жана STEAM тармагында мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүүгө арналган Techaiym коомчулугун түзүшкөн. Елена айткандай, алардын бул аракети олуттуу таасирин тийгизип, 4000ден ашык кыз-келиндер ар кандай техникалык программаларга катышкан. 

Дүйнөлүк экономикалык форумдун докладына ылайык, гендердик ажырымды жоюу үчүн 108 жыл, ал эми экономикалык гендердик теңчиликке жетишүү үчүн дагы 100 жыл талап кылынышы мүмкүн. Аялдардын жана кыздардын эл аралык күнүнүн илимдеги маанисин баалабай коюуга болбойт. Аялдардын жана кыздардын илим жана техникадагы жетишкендиктерин таануу жана белгилөө менен биз алар бааланып, алардын салымы маанилүү экенине күчтүү белги беребиз. STEM тармагындагы ар түрдүү жумушчу күчү - бул биз туш болгон көйгөйлөрдү чечүүнүн кеңири спектрин, креативдүү жана эффективдүү чечимдерди билдирет. Аялдар жана кыздар мурда байкалбай калган көйгөйлөргө инновациялык чечимдерди сунуштоо менен уникалдуу перспективаны алып келе алышат. Гендердик теңчиликти илгерилетүү жана көбүрөөк кыздарды илим жана технология тармагында карьера жасоого шыктандыруу менен биз STEM адистеринин ар түрдүү жана инновациялык командасын түзүүгө жардам берип, коомду жакшы келечекке алып келе алабыз.

Комшумча маалымат: 

Web3 интернеттин кийинки муунуна таандык, ал борбордон ажыратылган, коопсуз жана колдонуучу башкарган болушу керек. Бир нече ири компаниялар маалыматтардын жана кызматтардын көбүн көзөмөлдөгөн бүгүнкү Интернеттен (Web2) айырмаланып, Web3 колдонуучулар өз маалыматтарын көбүрөөк көзөмөлдөй турган жана ортомчуларсыз түздөн-түз бири-бири менен иштеше алган дүйнө. Бул борбордук бийликке муктаж болбостон коопсуз жана ачык транзакцияларды жүргүзүүгө мүмкүндүк берген блокчейн технологиясын колдонуу аркылуу мүмкүн болот. Web3 максаты - колдонуучулар өздөрүнүн онлайн тажрыйбасын жана маалыматтарын көбүрөөк көзөмөлдөй турган ачык жана тунук интернетти түзүү. Жөнөкөй сөз менен айтканда, Web3 – бул келечектеги интернет, анда бийлик жана башкаруу колдонуучулардын колунда.

NFT, же Non-Fungible Token - бул белгилүү бир буюмдун же анын бир бөлүгүнүн менчик укугун же аныктыгын далилдеген уникалдуу санариптик капитал. Криптовалюталардан (мисалы, Биткойн сыяктуу) айырмаланып, алар бири-бирине алмаштырылышы мүмкүн, NFT уникалдуу жана башка окшош буюмга алмаштырылышы мүмкүн эмес. Ар бир NFT уникалдуу болуп саналат жана өзүнүн баалуулугу бар экенин билдирет.

Мисалы, NFT санариптик искусствого, видео оюнга, атүгүл твитке ээлик кыла алат. NFTге ээлик кылуу блокчейнге жазылып, аны ишенимдүү жана текшерилүүчү кылат. NFT - сүрөтчүлөр, чыгармачыл адамдар жана коллекционерлер үчүн санарип чыгармаларынан акча табуу жана аутентификациялоо үчүн эң сонун жаңы ыкма. Жөнөкөй сөз менен айтканда, NFT - санариптик буюмдардын ээлигин жана аныктыгын блокчейнге жазууга мүмкүндүк берген, коопсуз уникалдуу санариптик активдер.