БУУӨП бүгүн климатка ылайыктуу ирригация жана селден коргоо чараларын ишке ашыруу аркылуу Баткен облусунун айыл чарба жамааттарынын туруктуулугун жогорулатуу жана климаттын өзгөрүүсүнөн келтирилген зыянды азайтуу боюнча иш-аракеттеринин натыйжалары менен бөлүшүү үчүн өнөктөштөрдү чогултту.

Адаптациялык потенциалы төмөн болгондуктан, Баткен облусу Кыргыз Республикасында климаттын өзгөрүүсүнө эң аялуу болуп саналат. Ушуга байланыштуу БУУӨПтүн долбоору 60 жергиликтүү калктуу конушта «климаттык акылдуу» ирригациялык жана селден коргоо чараларын ишке ашыруу үчүн аймактарды тандап алды.

БУУӨПтүн Кыргыз Республикасындагы Туруктуу өкүлү Луиз Чемберлен айым мындай деди: «БУУӨП Баткен облусундагы негизги айыл чарба жамааттарында туруктуулукту курууда жана климаттын өзгөрүшүнүн таасирин азайтууда Кыргызстанга колдоо көрсөтөт. Баткендин жергиликтүү жамааттарында акылдуу ирригацияны ишке ашыруу натыйжалуулугун далилдеди жана өлкөнүн кургакчылыктан жапа чеккен аймактарында кеңейтүүгө болот».

БУУӨП Кыргызгидрометке Баткендеги метеорологиялык байкоолордун сапатын жакшыртууга колдоо көрсөттү. Бүгүнкү күндө дагы төрт метеостанция ийгиликтүү орнотулду. Бул метеорологиялык байкоолордун тыгыздыгын 60% га чейин жеткирүүгө мүмкүндүк берди (долбоор ишке ашырылганга чейин тыгыздык 14,7% болгон) жана Баткен облусундагы жергиликтүү калк үчүн кыйла так жана ишенимдүү жергиликтүү божомолдорду жасоого мүмкүндүк берди.

Кыргызгидрометтин агрометеорологиялык болжолдоо жаатындагы илимий-изилдөө потенциалын чыңдоого эл аралык илимий мекемелер тартылган. Климаттын өзгөрүшү Баткен облусунун айыл чарбасына жана азык-түлүк коопсуздугуна кандай таасирин тийгизерин түшүнүү үчүн кошумча изилдөөлөр жүргүзүлдү. Климаттын өзгөрүшүнө жатыгуу боюнча инновациялык чаралардан пайдалануу үчүн дыйкан аялдардын тоскоолдуктарын жоюу үчүн атайын изилдөө жүргүзүлдү.

Кыргыз Республикасынын Президентинин Кыргыз Республикасынын Баткен облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнүн орун басары Тимур Мадяров белгилегендей: «Көптөгөн факторлордон улам сууга жетүү чектелүү. Алардын арасында суунун туура эмес башкаруусу жана суунун эскирген инфраструктурасы суунун чоң жоготууларына алып келет. Бул түшүмдүн төмөн болушуна жана түшүмдүн түздөн-түз коромжу болушуна, жакырчылыктын жана социалдык чыңалуунун туруктуу жогору болушуна алып келет. Ошол эле учурда климаттын өзгөрүшүнүн азыркы тенденциясы өзүнүн климаттык мүнөздөмөлөрү боюнча эң аялуу болуп саналган Баткен облусу үчүн актуалдуу. Мунун баары, айрыкча кургакчылыктын күчөшүн эске алуу менен сууну бөлүштүрүү жана калкты суу менен камсыз кылуу жагынан өзгөчө көңүл бурууну талап кылат».

«Учурдагы иш-чара мындан ары практикалык тажрыйба алмашууга жана Баткен облусунда гана эмес, бүткүл өлкө боюнча климаттык туруктуулукту чыңдоого багытталган келечектүү программаларды ишке ашырууга негиз түзөт», – деди Россия Федерациясынын Ош шаарындагы Башкы консулдугунун консулу Константин Бахтин.

БУУӨП айыл чарба өндүрүмдүүлүгүнүн, туруктуулуктун жана сууну үнөмдөөнүн үч эселенген утушун камсыз кылган климаттык акылдуу айыл чарбага милдеттенди.

Баткен, Кадамжай жана Лейлек райондорунун 60 калктуу конушунда сууну үнөмдөөчү тамчылатып сугаруу системалары орнотулду, анткени бул технология сууну сарп кылууну эффективдүү башкарууга мүмкүндүк берет. 2020-2022-жылдары тамчылатып сугаруу системалары 165,83 га жерге орнотулган. Реабилитацияланган аймакта сууну потенциалдуу үнөмдөө 667 621 м³ түзөт. Иш-чаралардын жалпы наркы 261 236 АКШ долларын түздү, анын 40%ы дыйкандардын салымы, калган 60% долбоордун эсебинен жабылды.

Климаттын өзгөрүшүнө эң аялуу болгон жети калктуу конушта ички чарбалык сугат системалары объектилери (ирригациялык системалар жана селден коргоочу курулмалар) калыбына келтирилди жана корголду.

Баткендин климаттын өзгөрүшүнө туруктуулугу бири-бирин толуктоочу чечимдерди интеграциялоо, БУУӨП тарабынан айыл чарба, суу ресурстарын комплекстүү башкаруу жана кырсыктардын тобокелдигин азайтуу сыяктуу тармактарда ийгиликтүү ишке ашырылып жаткан климаттын өзгөрүшүнө адаптациялоо практикасын колдонууну кеңейтүү аркылуу тартылган өнөктөштөрдүн биргелешкен аракеттеринин менен бекемделди.

Узак мөөнөттүү келечекте Баткен облусундагы климаттын өзгөрүшүнө жатыгуу үчүн жамааттарга берилген техникалык жардам Баткен облусунун жашоочуларына айыл чарбасында заманбап жана жеткиликтүү технологияларды колдонууга, түшүмдүүлүктү жогорулатууга жана жоготууларды азайтууга, инфраструктуралык объектилерди бекемдөөгө жана катаклизмдерден коргоого мүмкүндүк берет, натыйжада алардын туруктуулугун жана климаттын өзгөрүшүнүн кесепеттерине жатыгуу потенциалын жогорулатууга мүмкүндүк берет.

БУУӨПтүн ««Климаттык акылдуу» сугаруу жана селден коргоо чараларын киргизүү аркылуу Баткен облусунун климаттык туруктуулугун күчөтүү» долбоору Россия Федерациясы тарабынан «Россия Федерациясы – Бириккен Улуттар Уюмунун Өнүктүрүү программасы» ТФРФ -БУУӨП трасттык фонду аркылуу каржыланган.

Долбоордун жыйынтыгы тууралуу кененирээк маалыматты шилтемеден тапса болот:

https://www.undp.org/kyrgyzstan/stories/publications-strengthening-climate-resilience-batken-oblast