Rising political polarization and distrust results in gridlock on global challenges

New York, 13 March 2024 – Uneven development progress is leaving the poorest behind, exacerbating inequality, and stoking political polarization on a global scale. The result is a dangerous gridlock that must be urgently tackled through collective action, according to a new report released today by the United Nations Development Programme (UNDP).

The 2023/24 Human Development Report (HDR), titled “Breaking the Gridlock: Reimagining cooperation in a polarized world", reveals a troubling trend: the rebound in the global Human Development Index (HDI) – a summary measure reflecting a country’s Gross National Income (GNI) per capita, education, and life expectancy – has been partial, incomplete, and unequal.

The HDI is projected to reach record highs in 2023 after steep declines during 2020 and 2021. But this progress is deeply uneven. Rich countries are experiencing record-high levels of human development while half of the world’s poorest countries remain below their pre-crisis level of progress.

Albania’s DHI value for 2022 is 0.789 which puts the country in high human development category positioning it at 74 out of 193 countries and territories.

Global inequalities are compounded by substantial economic concentration. As referenced in the report, almost 40 percent of global trade in goods is concentrated in three or fewer countries; and in 2021 the market capitalization of each of the three largest tech companies in the world surpassed the Gross Domestic Product (GDP) of more than 90 percent of countries that year.

“The widening human development gap revealed by the report shows that the two-decade trend of steadily reducing inequalities between wealthy and poor nations is now in reverse. Despite our deeply interconnected global societies, we are falling short. We must leverage our interdependence as well as our capacities to address our shared and existential challenges and ensure people’s aspirations are met,” said Achim Steiner, head of the UN Development Programme. “This gridlock carries a significant human toll. The failure of collective action to advance action on climate change, digitalization or poverty and inequality not only hinders human development but also worsens polarization and further erodes trust in people and institutions worldwide.”

The report argues that advancing international collective action is hindered by an emerging ‘democracy paradox’: while 9 in 10 people worldwide endorse democracy, over half of global survey respondents express support for leaders that may undermine it by bypassing fundamental rules of the democratic process, as per data analysed in the report. Half of people surveyed worldwide report having no or limited control over their lives, and over two-thirds believe they have little influence on their government’s decisions.

Political polarization is also a growing concern with global repercussions. Along with a sense of powerlessness, report authors say, it is fuelling inward-turning policy approaches – starkly at odds with the global cooperation needed to address urgent issues like the decarbonization of our economies, misuse of digital technologies, and conflict. This is particularly alarming in light of 2023's record-breaking temperatures, which emphasize the immediate need for united action to tackle the climate crisis, or in the advent of artificial intelligence as a new and fast-evolving technological frontier with little or no regulatory guard rails.

The report highlights that deglobalization is neither feasible nor realistic in today’s world and that economic interdependence remains high. It points out that no region is close to self-sufficiency, as all rely on imports from other regions of 25 percent or more of at least one major type of goods and services.

"In a world marked by increasing polarization and division, neglecting to invest in each other poses a serious threat to our wellbeing and security. Protectionist approaches cannot address the complex, interconnected challenges we face, including pandemic prevention, climate change, and digital regulation,” Steiner added. “Our problems are intertwined, requiring equally interconnected solutions. By adopting an opportunity-driven agenda that emphasizes the benefits of the energy transition and of artificial intelligence for human development, we have a chance to break through the current deadlock and reignite a commitment to a shared future."

The report emphasizes how global interdependence is being reconfigured and calls for a new generation of global public goods. It proposes four areas for immediate action:
-    planetary public goods, for climate stability, as we confront the unprecedented challenges of the Anthropocene;
-    digital global public goods, for greater equity in harnessing new technologies for equitable human development;
-    new and expanded financial mechanisms, including a novel track in international cooperation that complements humanitarian assistance and traditional development aid to low-income countries; and
-    dialling down political polarization through new governance approaches focused on enhancing people's voices in deliberation and tackling misinformation.

In this context, multilateralism plays a fundamental role, the report argues, because bilateral engagements are not able to address the irreducibly planetary nature of the provision of global public goods.

More key data from the report

• In 2023, all 38 countries that are members of the Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) achieved higher Human Development Index (HDI) scores compared to their levels in 2019.
• Among the 35 least developed countries (LDCs) that experienced a decline in their HDI in 2020 and/or 2021, more than half (18 countries) have not yet recovered to their human development levels of 2019.
• All developing regions have not met their anticipated HDI levels based on the trend before 2019. It appears they have shifted to a lower HDI trajectory, indicating potential permanent setbacks in future human development progress.
• The impact of human development losses is in sharp focus in Afghanistan and Ukraine. Afghanistan’s HDI has been knocked back by a staggering ten years, while Ukraine’s HDI dropped to its lowest level since 2004.
• The report cites research indicating that countries with populist governments have lower GDP- growth rates. Fifteen years after a populist government assumes office, the GDP per capita is found to be 10 percent lower than it might under a non-populist government scenario.

To view the full report, visit https://hdr.undp.org/human-development-report-2023-24.

Media contacts

For more information or to request an interview, contact:

In New York City: stanislav.saling@undp.org  +1 347 653 1980 or victor.garrido.delgado@undp.org  +1
917 995 1687

In Geneva: sarah.bel@undp.org  +41 79 934 11 17

In Albania: nora.kushti@undp.org 0692090253

About UNDP

UNDP is the leading United Nations organization fighting to end the injustice of poverty, inequality, and climate change. Working with our broad network of experts and partners in 170 countries, we help nations to build integrated, lasting solutions for people and the planet. Learn more at undp.org or follow at @UNDP.

About the Human Development Report Office

The mission of the Human Development Report Office (HDRO) is to advance human development. The goal is to contribute towards the expansion of opportunities, choice, and freedom. The office works towards this goal by promoting innovative new ideas, advocating practical policy changes, and constructively challenging policies and approaches that constrain human development. The office works with others to achieve change through writing and research, data analysis and presentation, support to national and regional analysis and outreach and advocacy work.

NJOFTIM PËR SHTYP

Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim ka konstatuar se vendet e pasura kanë arritur nivele rekord të zhvillimit njerëzor, ndërsa gjysma e vendeve më të varfra kanë bërë hapa pas.

Shqipëria renditet në kategorinë e lartë të zhvillimit njerëzor

Nivelet në rritje të polarizimit politik dhe të mosbesimit çojnë në mostrajtimin e sfidave globale

Nju-Jork, 13 mars 2024 - Zhvillimi i pabarabartë bën që më të varfrit të mbeten pas, të përkeqësohet pabarazia dhe të nxitet polarizimi politik në shkallë globale. Sipas një raporti të ri të publikuar sot nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP), rezultati është një situatë e rrezikshme pa krye që duhet trajtuar në mënyrë urgjente përmes veprimeve kolektive.

Raporti i Zhvillimit Njerëzor (HDR) 2023/24, i titulluar “Gjetja e rrugëdaljes nga bllokimi: Rikonceptimi i bashkëpunimit në një botë të polarizuar”, shfaq një tendencë shqetësuese: Indeksi i Zhvillimit Njerëzor (HDI), i cili është një njësi matëse përmbledhëse që pasqyron të Ardhurat Kombëtare Bruto (AKB) për frymë, arsimin dhe jetëgjatësinë e pritshme të një shteti, ka njohur rritje të pjesshme, të paplotë dhe të pabarabartë.

Është parashikuar që HDI-ja do të arrijë nivele të larta rekord në vitin 2023 pas rënies së ndjeshme gjatë viteve 2020 dhe 2021. Por, kjo rritje është thellësisht e pabarabartë. Vendet e pasura po përjetojnë nivele të larta rekord të zhvillimit njerëzor ndërsa progresi në gjysmën e vendeve më të varfra të botës mbetet nën nivelin e përpara krizës.

Vlera e Indeksit të Zhvillimit Njerëzor për Shqipërinë për vitin 2022 është 0.789 – vlerë që e pozicionon vendin në kategorinë e Lartë të zhvillimit njerëzor - duke e renditur Shqipërinë në vendin e 74-t nga 193 shtete dhe territore.

Pabarazitë globale shoqërohen nga një përqendrim i konsiderueshëm i ekonomisë. Siç përmendet në raport, pothuajse 40% e tregtisë globale të mallrave është e përqendruar në tre ose më pak shtete. Gjithashtu, në vitin 2021, kapitalizimi i tregut i secilës prej tre kompanive më të mëdha teknologjike në botë tejkalonte Produktin e Brendshëm Bruto (PBB) të më tepër se 90% të vendeve gjatë atij viti.

“Zgjerimi i hendekut të zhvillimit njerëzor që konstatohet nga raporti, tregon se tendenca e uljes së qëndrueshme të pabarazive ndërmjet kombeve të pasura dhe të varfra, e cila ekzistonte prej dy dekadash, tashmë ka ndryshuar drejtim. Pavarësisht faktit se shoqëritë tona janë thellësisht të ndërlidhura në nivel global, jemi duke dështuar në arritjen e objektivave. Duhet të shfrytëzojmë ndërvarësinë dhe kapacitetet tona për të trajtuar sfidat e përbashkëta dhe ekzistenciale, si dhe për të garantuar përmbushjen e aspiratave të njerëzve”, është shprehur Achim Steiner, Administratori i Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim. “Kjo rrugë pa krye mbart me vete kosto të mëdha njerëzore. Dështimi i veprimeve kolektive për të sjellë progres lidhur me masat për ndryshimet klimatike, dixhitalizimin, ose varfërinë dhe pabarazinë, jo vetëm që pengon zhvillimin njerëzor, por rrit gjithashtu polarizimin dhe ul më tej besimin e njerëzve dhe institucioneve në mbarë botën.”

Bazuar në të dhënat e analizuara në të, raporti argumenton se progresi i lidhur me masat kolektive ndërkombëtare pengohet nga një “paradoks i ri i demokracisë”: edhe pse 9 në 10 persona në mbarë botën e mbështesin demokracinë, më tepër se gjysma e të anketuarve të anketës globale shprehin mbështetje për udhëheqësit që mund ta minojnë demokracinë duke anashkaluar rregullat themelore të procesit demokratik. Gjysma e personave të anketuar në mbarë botën raportojnë se nuk kanë kontroll, ose kanë kontroll të kufizuar mbi jetët e tyre dhe më tepër se dy të tretat besojnë se kanë pak ndikim në vendimet e qeverisë së tyre.

Polarizimi politik është gjithashtu një shqetësim në rritje që ka pasoja globale. Autorët e raportit shprehen se, krahas ndjesisë së pafuqisë, ai nxit qasjet e politikave egocentrike, të cilat bien thellësisht në kundërshtim me bashkëpunim global që nevojitet për të trajtuar problematika urgjente, si dekarbonizimi i ekonomive tona, keqpërdorimi i teknologjive dixhitale dhe konfliktet. Kjo është veçanërisht alarmante nëse sjellim në vëmendje temperaturat e larta rekord në vitin 2023, të cilat theksojnë nevojën imediate për veprime të përbashkëta për të trajtuar krizën klimatike, ose shfaqjen e inteligjencës artificiale si një territor i ri teknologjik që evoluon me shpejtësi, për të cilin ekzistojnë pak ose aspak masa mbrojtëse rregullatore.

Raporti thekson faktin se deglobalizimi nuk është diçka e mundshme ose realiste në botën e sotme dhe se ndërvarësia ekonomike vazhdon të mbetet e lartë. Ai nënvizon se asnjë rajon nuk është pranë arritjes së vetëplotësimit të nevojave, pasi çdo rajon varet nga importet nga rajone të tjera për të siguruar 25% ose më tepër të të paktën një lloji malli ose shërbimi kryesor.

“Në një botë që karakterizohet nga rritja e polarizimit dhe ndarjes, të mos investuarit te njëri-tjetri përbën një kërcënim serioz ndaj mirëqenies dhe sigurisë sonë. Qasjet proteksioniste nuk mund të trajtojnë sfidat komplekse dhe të ndërlidhura me të cilat përballemi, ku përfshihen parandalimi i pandemisë, ndryshimet klimatike dhe rregullimi i fushës dixhitale”, shtoi Steiner. “Problemet tona janë të ndërlidhura dhe rrjedhimisht, kërkojnë zgjidhje që janë po aq të ndërlidhura. Duke miratuar një axhendë të orientuar nga mundësitë, e cila e vë theksin te përfitimet që sjell tranzicioni energjetik dhe inteligjenca artificiale te zhvillimi njerëzor, atëherë kemi një mundësi për të gjetur rrugëzgjidhje në këtë situatë aktuale dhe për të rindezur angazhimin për një të ardhme të përbashkët.”

Raporti nënvizon mënyrën se si po rikonfigurohen ndërvarësitë globale dhe bën thirrje për një prodhim të ri të të mirave publike globale. Raporti propozon katër fusha ku nevojitet veprim i menjëhershëm:

-    të mira publike për zhvillimin e planetit, për të arritur qëndrueshmëri klimatike, në një kohë kur përballemi me sfidat e paprecedente të epokës së Antropocenit;
-    të mira publike globale dixhitale, për të arritur barazi më të lartë në shfrytëzimin e teknologjive të reja me qëllim zhvillimin njerëzor të barabartë;
-    mekanizma financimi të rinj dhe të zgjeruar, duke përfshirë një drejtim të ri të bashkëpunimit ndërkombëtar që plotëson asistencën humanitare dhe ndihmën tradicionale për zhvillim për vendet me të ardhura të ulëta; dhe
-    zbutja e polarizimit politik përmes qasjeve të reja të qeverisjes, fokusi i të cilave është t’u japin njerëzve më tepër zë gjatë konsultimeve formale, si dhe përmes parandalimit të keqinformimit.

Në këtë kontekst, raporti argumenton se multilateralizmi luan një rol thelbësor, pasi angazhimet dypalëshe nuk janë në gjendje të trajtojnë natyrën e pashmangshme globale të ofrimit të të mirave publike globale.

Të dhëna të tjera kryesore nga raporti

• Në vitin 2023, të 38 vendet anëtare të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) arritën rezultate më të larta të Indeksit të Zhvillimit Njerëzor (HDI) krahasuar me nivelet e vitit 2019.
• Ndër 35 vendet më pak të zhvilluara (LDC) që përjetuan një rënie të HDI-së së tyre në vitin 2020 dhe/ose 2021, më tepër se gjysma (18 vende) nuk janë rikthyer ende në nivelet e zhvillimit ekonomik të vitit 2019.
• Asnjë prej rajoneve në zhvillim nuk i ka përmbushur nivelet e HDI-së të parashikuara bazuar në tendencat përpara vitit 2019. Duket se trajektorja e HDI-së është ulur, çka tregon se vendet mund të përballen me pengesa të vazhdueshme për sa i përket rritjes së zhvillimit njerëzor në të ardhmen.
• Ndikimi i humbjeve të zhvillimit njerëzor është veçanërisht i dukshëm në Afganistan dhe Ukrainë. HDI-ja e Afganistanit ka pësuar rënie të ndjeshme duke u kthyer në nivelet e para dhjetë viteve, ndërsa HDI-ja e Ukrainës ka rënë në nivelin më të ulët që nga viti 2004.
• Raporti citon studimet që tregojnë se vendet me qeveri populiste kanë norma më të ulëta të rritjes së PBB-së. Është konstatuar se pesëmbëdhjetë vite pas marrjes së pushtetit nga një qeveri populiste, PBB-ja për frymë është 10 përqind më e ulët krahasuar me PBB-në që mund të ishte arritur në rastin e një qeverie jo populiste.

Për të parë raportin e plotë, vizitoni https://hdr.undp.org/human-development-report-2023-24

Personat e kontaktit për mediat

Në Nju-Jork: stanislav.saling@undp.org +1 347 653 1980 ose victor.garrido.delgado@undp.org +1 917 995 1687

Në Gjenevë: sarah.bel@undp.org +41 79 934 11 17

Në Shqipëri: nora.kushti@undp.org  0692090253