Locations
GED projekat
Zeleni ekonomski razvoj
Iz perspektive potrošnje energije, Bosna i Hercegovina (BiH) je okarakterisana kao zemlja sa visokom neefikasnošću unutar rezidencijalnog, nerezedencijalnog/javnog, industrijskog i uslužnog sektora. Istovremeno, BiH posjeduje jedne od najznačanijih potencijala za očuvanje energije u region. Zemlja bi mogla bazirati svoj daljnji ekonomski razvoj i kreiranje novih radnih mjesta na mjerama poboljšanja energetske efikasnosti u rezidencijalnom i javnom sektoru.
Prosječna potrošnja energije javnih objekata u BiH je tri puta viša u odnosu na prosjek Evropske unije (EU), što ih svrstava u potpuno energetski neefikasne zgrade (u skladu sa EU Eco-Management and Audit Scheme – EMAS). Da bi se zadovoljila ova energetski intenzivna potrošnja, mora se izdvojiti značajan iznos sredstava za energetsku potrošnju javnih objekata (obrazovnih, zdravstvenih, kulturnih, općinskih i entitetskih/državnih institucija), što predstavlja značajan udio ionako neadekvatnog javnog budžeta.
BiH je potpisala Ugovor o energetskoj povelji (Energy Charter Treaty), koji je, pored regulacije energetskog tržišta, donio i obavezu izvještavanja na osnovu svojih regulativa i direktiva.
UNDP od 2009. godine radi na unapređenju energetske efikasnosti javnih objekata, prije svega, kako bi stvorio pozitivan primjer i dao doprinos ispunjavanju ciljeva navedenih direktiva.
Cilj projekta
Kreiranje povoljnih uslova za investicije u mjere energetske efikasnosti, te istovremeno doprinositi razvoju tržišta i ekonomskom napretku Bosne i Hercegovine.
GED projekat
Projekat Zeleni ekonomski razvoj (GED) kreira povoljne uslove za investicije u mjere energetske efikasnosti, a istovremeno doprinosi razvoju tržišta i ekonomskom napretku zemlje. Na početku projekta, domaće vlasti i relevantna ministarstva nisu imala ljudske i finansijske resurse za pokrivanje ovih aktivnosti. Stoga je fokus stavljen na kantonalne i entitetske vlade, kao prvi korak ka institucionalizaciji upravljanja energijom i Akcionim planovima energetske efikasnosti u javnom sektoru.
Rezultati su:
- Uštede u potrošnji javnog budžeta
- Zapošljavanje domaće radne snage
- Reinvestiranje u lokalnu infrastrukturu i prioritete
- Zaštita okoliša
- Povećan komfor krajnjih korisnika
- U trećoj fazi projekta, cilj je proširen na uključenje malih i srednjih preduzeća (MSP) kao pokretača zelene ekonomske tranzicije.
Komponente projekta
I. Jačanje institucionalnih kapaciteta
- Jačanje kapaciteta za zgrade sa skoro nultom potrošnjom energije
- Pružanje tehničke pomoći Fondovima za zaštitu okoliša
- Razvoj i jačanje tehničkih i ekonomskih kapaciteta općina, javnih ustanova, zgrada i preduzeća
- Razvoj aplikacije za mapiranje energetskog intenziteta i uvođenje modula za praćenje i verifikaciju unutar
- Informacionog sistema za upravljanje energijom (EMIS)
II. Institucionalizacija upravljanja energijom
Uvođenje EMIS-a u sve javne objekte
Uvođenje EMIS-a u sisteme javne rasvjete
Jačanje kapaciteta krajnjih korisnika
III. Upostavljanje finansijskog mehanizama i zakonodavnog okvira
- Podrška Fondovima za zaštitu okoliša pri razvoju finanskijskih mehanizama iz vlastitih sredstava – revolving fond, razvojne pozajmice i fond za energetske usluge (ESCO)
- Podrška vladama u kreiranju podzakonskih akata u oblasti energetske efikasnosti i upravljanja energijom
IV. Provedba infrastrukturnih mjera
- Primjena mjera energetske efikasnosti, mjera obnovljivih izvora energije, solarnih sistema za toplu vodu i fotonaponskih sistema u javnim objektima, i energetska efikasnost u sistemima javne rasvjete
V. Podizanje svijesti javnosti
- Povećati svijesti javnosti o energetskoj efikasnosti i obnovljivim izvorima energije
VI. Instalacija obnovljivih izvora energije za domaćinstva van mreže
- Instalacija hibridnih fotonaponskih sistema i solara u udaljenim područjima bez pristupa struji
VII. Obnovljivi izvori energije i energetska efikasnost u MSP
- Provedba Zelene finansijske poticajne sheme, izrada detaljnih energetskih pregleda i uvođenje Sistema upravljanja energijom ISO 50001/ EN 16001 u MSP
Rezultati
U periodu od 2013. do danas, kroz GED projekat su postignuti sljedeći rezultati:
- u saradnji sa Fondom za zaštitu okoliša Federacije BiH, uvedena je institucionalizacija upravljanja energijom/energetskog menadžmenta u osam (8) kantona, a odluka o obaveznom unosu podataka o potrošnji u EMIS je usvojena u šest (6) kantona,
- u saradnji sa Fondom za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost Republike Srpske, izvršena je institucionalizacija na nivou resornih ministarstava tj. Ministarstva prosvjete i kulture i Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite,
- preko 2000 osoba je obučeno za samostalno korištenje EMIS sistema,
- od 2016. godine uspostavljen je Revolving fond za projekte energetske efikasnosti javnih objekata, MSP i poboljšanja energetske efikasnosti sistema javne rasvjete u okviru Fonda za zaštitu okoliša FBiH, te su pripremljeni interni akti za operacionalizaciju Revolving Fonda u Fondu za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost RS,
- povećana svijest javnosti o energetskoj efikasnosti, smanjenju emisija stakleničkih gasova i korištenja obnovljivih izvora energije,
- provedeno je više od 350 detaljnih energetskih pregleda javnih objekata, u svrhu identifikacije najefikasnijih mjera za poboljšanje energetske efikasnosti,
- izvršena modernizacija sistema javne rasvjete u Maglaju, Živinicama, Bihaću, Donjem Vakufu, Ljubuškom, Širokom Brijegu i Banja Luci.
- preko 67.000 osoba prisustvovalo je na edukativnim događajima i radionicama,
- 30 povratničkih domaćinstava koja su proteklih 30 godina živjela u ruralnim dijelovima BiH, bez mogućnosti priključenja na elektrodistributivnu mrežu i električne energije, su dobili pristup električnoj energiji putem instalacije fotonaponskih solarnih sistema,
- izrađena je „Studija o poboljšanju energetske efikasnosti u 1.368 domaćinstava u Kantonu Sarajevo koja koriste lica u stanju socijalne potrebe“, kojom se evidentira trenutno stanje i potrebe za energijom javnih i privatnih objekata u Kantonu Sarajevo koja koriste lica u stanju socijalne potrebe, te s ciljem povećanja energetske efikasnosti objekata i smanjenja emisija iz individualnih ložišta, daje pregled svih mjera energetske efikasnosti kao i optimalne pakete mjera čijom bi se provedbom ostvarile najveće koristi za smanjenje emisija u ovom Kantonu,
- izrađena „Strategija za ograničavanje upotrebe uglja i drugih čvrstih goriva u Kantonu Sarajevo u periodu 2022. – 2032.“, u cilju definisanja sveobuhvatnog i sistemskog rješenja problema kvalitete zraka u Kantonu Sarajevo, koji značajno utiče na kvalitet života građana,
- pilot projekt subvencioniranja peći na ugalj i ostala čvrsta goriva sa certificiranim pećima i toplotnim pumpama u domaćinstvima u Kantonu Sarajevo, s ciljem smanjenje zagađenosti zraka, posebno u naseljima u kojima su dominantni izvori zagađenja ložišta na čvrsto gorivo,
- Studija e-mobilnosti i tržišta u BiH koja se odnosi na ugradnju i korištenje obnovljivih izvora energije (solarni PV sistemi) za punjenje električnih vozila, omogućit će zemlji da uradi procjenu kratkoročnog do srednjoročnog tržišnog potencijala i spremnosti za uvođenje električnih vozila u odabranim gradovima, kao i projektovanje prateće infrastrukture za punjenje,
- Studija o korištenju novih troškovno optimalnih tehnologija u MSP u BiH, koja ima za cilj osigurati dokument koji će pružiti dovoljno pouzdane informacije i ulazne podatke potrebne za kreiranje dugoročnih politika i finansijskih mehanizama za pružanje finansijske podrške MSM u BiH, i poboljšanje energetske efikasnosti njihovih poslovnih procesa i aktivnosti.
Pored toga, infrastrukturne mjere poboljšanja energetske efikasnosti na 262 javna objekta i 13 sistema javne rasvjete doprinijeti će:
- uštedama u javnim budžetima od preko 6.2 miliona BAM godišnje,
- smanjenju potrošnje energije u prosjeku za 59%,
- kreiranju preko 2.500 zelenih poslova,
- smanjenju emisije CO2 za oko 16.200 tona godišnje,
- poboljšanju uslova rada i boravka za preko 670.000 korisnika/ca, od čega je više od 270.000 žena.
Naredni ciljevi
- kontinuirana poboljšanja energetske efikasnosti u javnim objektima,
- daljnje smanjenje potrošnje energije u javnom sektoru,
- instalacija sistema grijanja na čiste izvore energije i dodatna zamjena peći i kotlova na čvrsta goriva sa certificiranim pećima/kotlovima,
- smanjenje GHG emisija,
- provedba mjera energetske efikasnosti i projekata obnovljivih izvora energije u MSP,
- uvođenje zelene poticajne finansijske sheme u sektoru MSP,
- uvođenje zelenih kriterija u javne nabavke u BiH,
- instalacija fotonaponskih solarnih sistema u područjima bez pristupa elekričnoj energiji,
- uvođenje ISO standarda upravljanja energijom u MSP i
- kampanje podizanja svijeti i razmjene znanja.
Za više informacija o GED projektu posjetite: www.ged.ba & https://ged.exposure.co/
