ქართველი და ოსი მკვლევარები სწავლობენ კავკასიის ლიტერატურას, ენებსა და ისტორიას

ევროკავშირი და გაეროს განვითარების პროგრამა ხელს უწყობენ კულტურისა და ისტორიის ერთობლივ კვლევას და სამეცნიერო კავშირების აღდგენას

10 March 2021

ნართების თქმულებების ილუსტრაცია. მხატვარი: ოლეგ ბასაევი

ქართველმა და ოსმა მკვლევარებმა გამოაქვეყნეს კავკასიის ისტორიისა და კულტურის ცხრაწლიანი ერთობლივი კვლევის შედეგები. ნაშრომებს შორის წარმოდგენილია უძველესი კავკასიური ეპოსის „ნართების თქმულებების“ საბავშვო გამოცემა, ქართულ-ოსური და ოსურ-ქართული ლექსიკონები და ქართულ-ოსურ ურთიერთობათა ენციკლოპედია, რომელიც მე-19 საუკუნემდე პერიოდს მოიცავს.

აკადემიურ და შემეცნებით ღირებულებასთან ერთად, ეს ნაშრომები ერთგვარად აჯამებს ქართველ და ოს მკვლევართა თანამშრომლობას, რომლის მიზანია კავკასიის ხალხების საერთო კულტურული და ისტორიული საგანძურის შენარჩუნება და პოპულარიზაცია.

ქართველ და ოს მეცნიერთა ერთობლივი საქმიანობა შესაძლებელი გახდა ევროკავშირისა (EU) და გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) ხელშეწყობით. პროექტის განხორცილებაში ჩართული იყო არასამთავრობო ორგანიზაცია „კავკასიური მოზაიკა“.

„ადგილობრივი ინიციატივები და სამოქალაქო საზოგადოების პროექტები ისეთ სფეროებში, როგორიცაა ისტორია და კულტურა, ხელს უწყობს კულტურული მემკვიდრეობის ხელახალ აღმოჩენასა და პოპულარიზაციას და კონსტრუქტული ურთიერთობის ჩამოყალიბებას. ევროკავშირი მოხარულია, მხარი დაუჭიროს ასეთ ორგანიზაციებს და მიესალმება კონფლიქტით გაყოფილ თემებს შორის კავშირების განმტკიცებას,” - განაცხადა ევროკავშირის ელჩმა კარლ ჰარცელმა.

„წარსულის გააზრება ხელს უწყობს აწმყოში არსებული უთანხმოების მოგვარებასა და სამომავლო თანამშრომლობის მშენებლობას. გაეროს განვითარების პროგრამა მოხარულია მხარი დაუჭიროს ქართველი და ოსი მკვლევარების ერთობლივ საქმიანობას, რომლის შედეგად ახალგაზრდა თაობა უკეთ გაეცნობა კავკასიის ისტორიულ და კულტურულ მემკვიდრეობას“, - აღნიშნა UNDP-ის ხელმძღვანელმა ლუიზა ვინტონმა.

ქართულ-ოსურ ურთიერთობათა ენციკლოპედია წარმოადგენს ისტორიულ ქრონიკას, რომელიც საარქივო დოკუმენტებს ეფუძნება. ენციკლოპედიაში შესულია ქართულ-ოსურ ურთიერთობათა ამსახველი ფაქტები უძველესი დროიდან მე-19 საუკუნის ბოლომდე.

ქართულ-ოსური და ოსურ-ქართული ლექსიკონები შეიცავს 22,000-ზე მეტ სიტყვის განმარტებას, რომელიც შემუშავებულია ქართველი და ოსი ენათმეცნიერების მიერ. ლექსიკონები პირველად 2012 წელს ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის დახმარებით გამოიცა. საზოგადოების მზარდი ინტერესის შემდეგ, მათი დასრულებული და განახლებული გამოცემები 2016 და 2020 წლებში გამოქვეყნდა.

„ნართების თქმულებები“ ისევე მნიშვნელოვანია კავკასიური ხალხებისთვის, როგორც ბერძნული მითები დასავლური ცივილიზაციისთვის. ეს უძველესი ეპოსი თარგმნილია ქართულ, ოსურ, ინგლისურ და გერმანულ ენებზე და ადაპტირებულია ბავშვებისთვის. გამოცემაში შესულია ქართველი და ოსი მხატვრების მიერ შესრულებული ილუსტრაციები.

2018 წელს, ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის მხარდაჭერით, „ნართების თქმულებები“ შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრისა და კინოს საქართველოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის სცენაზე გაცოცხლდა. ახალგაზრდა მსახიობებმა ეს ვაჟკაცობის, მეგობრობისა და სიყვარულის ამსახველი ეპოსი ქართულ და ოსურ ენებზე წარმოადგინეს.

„ჩვენს მიერ წარმოდგენილი გამოცემები კავკასიური ენების, ლიტერატურის, ფოლკლორისა და ისტორიის მკვლევარების მრავალწლიანი შრომის შედეგია. იმედი გვაქვს, რომ მომავალშიც გავაგრძელებთ ამ უნიკალური მემკვიდრეობის პოპულარიზაციას ჩვენს პარტნიორებთან ერთად“, - განაცხადა კავკასიური მოზაიკის ხელმძღვანელმა ნაირა ბეპიევმა.

ევროკავშირისა (EU) და გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) მხარდაჭერა ხორციელდება მათი ერთობლივი პროგრამის ფარგლებში, რომელიც ცნობილია, როგორც „ნდობის აღდგენისა და ადრეული რეაგირების მექანიზმი“ (COBERM). პროგრამის მიზანია სამოქალაქო საზოგადოების ჩართვა კონფლიქტით დანაწევრებულ თემებს შორის ნდობის აღდგენის საქმეში. 2010 წლიდან, კობერმის ფარგლებში 200-მზე მეტი წარმატებული ინიციატივა განხორციელდა, რამაც თავისი წვლილი შეიტანა მშვიდობისა მშენებლობისა და ნდობის აღდგენის მიმართ ახალი მიდგომების შემუშავებაში. 

საკონტაქტო ინფორმაცია